ΟΠαρθενώνας ανήκει στην ανθρωπότητα και την αιωνιότητα. Είναι μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές και διακηρύξεις της UNESCO, η ακεραιότητά του πρέπει να αποκατασταθεί. Τα Γλυπτά του πρέπει να επανενωθούν στο Μουσείο της Ακρόπολης, σε άμεση οπτική επαφή και εγγύτητα με το ίδιο το μνημείο. Αυτό είναι το αίτημα που διατυπώνεται από τη χώρα μας ως διαχειρίστρια του μνημείου στο όνομα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και της ανθρωπότητας. Η βάση του είναι ιστορική, ηθική, πολιτιστική και πάνω απ’ όλα οικουμενική.

Η απρέπεια του Βρετανού πρωθυπουργού ήταν ασυνήθιστα μεγάλη. Ηταν προσβλητική –πέρα από τη χώρα– για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Σαφέστατα εκπορεύτηκε από μικροπολιτικούς υπολογισμούς. Δεν έχει όμως την αποκλειστικότητα σε αυτούς.

Η απαράδεκτη στάση του Βρετανού πρωθυπουργού δεν σημαίνει ότι η κυβερνητική στρατηγική είναι σωστή. Είναι δομικά λάθος. Καταρχάς, πρόκειται για πολιτική εργαλειοποίηση, χέρι με χέρι με ιδιοκτησιακή νοοτροπία. Τα Γλυπτά έχουν αναχθεί επικοινωνιακά σε «εθνικό θέμα» πρώτης γραμμής. Ταυτόχρονα, κοινή γνώμη, πολίτες και κόμματα βρίσκονται στο μαύρο σκοτάδι. Ή μάλλον, στο ημίφως των βρετανικών διαρροών και δηλώσεων. Η κυβέρνηση χειρίζεται το ζήτημα σαν δική της εκστρατεία. Επιδίωξη είναι να αποκομίζει η ίδια κύρος, γόητρο, πατριωτικά διαπιστευτήρια. Μια μορφή ιδιωτικοποίησης του συμβολικού κεφαλαίου ενός κορυφαίου μνημείου.

Επεται το τραπέζι των συζητήσεων. Παρακάμπτοντας τη σημαντική απόφαση της UNESCO του 2021 που καλεί τη βρετανική κυβέρνηση σε διάλογο με καλή πίστη, οι συζητήσεις της ελληνικής κυβέρνησης γίνονται απευθείας με το Βρετανικό Μουσείο. Του προσφέρεται οδός διαφυγής από το σκάνδαλο των δύο χιλιάδων κλεμμένων αρχαιοτήτων που το συγκλονίζει. Σημαντικότερο, του δίνεται το πάνω χέρι να επικαλείται ως δεσμευτικό το νομικό του πλαίσιο, προωθώντας τις πάγιες θέσεις του ως βάση επίλυσης· ηθικά άτοπο και διαπραγματευτικά άστοχο.

Τέλος, το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων: σύμφωνα με όσα λέει η βρετανική πλευρά και δεν διαψεύδονται, περιλαμβάνει προσωρινό τμηματικό δανεισμό και ανταλλαγή με συγκεκριμένες σημαντικές αρχαιότητες, που στην πραγματικότητα θα είναι εγγυήσεις. Μια συγκεκαλυμμένη εμπορευματοποίηση στο πεδίο της συμβολικής οικονομίας, ένα πηγαινέλα και πάρε δώσε πολιτισμικών συμβόλων. Παζάρι λοιπόν! Αυτό ακριβώς προωθεί καμπάνια με χρηματοδότηση από ελληνικά ιδιωτικά κεφάλαια για ανταλλαγή των Γλυπτών με αρχαία «που σπάνε τα ταμεία».

Τα αρνητικά αποτελέσματα στη βρετανική κοινή γνώμη είναι ορατά και με νούμερα. Το 2018, έπειτα από προσπάθειες δεκαετιών, το 56% της κοινής γνώμης ήταν υπέρ της επανένωσης

των Γλυπτών χωρίς να τίθεται κανένας όρος. Ομως σε πρόσφατη έρευνα τέθηκε για πρώτη φορά ερώτημα για ανταλλαγή, στρέφοντας το 64% υπέρ αυτής της λύσης. Πλέον, η αποδοχή της επανένωσης χωρίς όρους είναι σε πτωτική τροχιά στο 49%. Η καμπάνια περί ανταλλαγής, επαναφέροντας μια νεοαποικιοκρατική λογική, αποπροσανατολίζει. Αλλά και ο χαρακτήρας πρωθυπουργικής σταυροφορίας έχει αποξενώσει.

Και τώρα τι μπορεί να γίνει; Πρώτον, να ζητηθεί από την UNESCO να αναλάβει ενεργό ρόλο ως ομπρέλα αποπολιτικοποίησης για μια συμφωνία οικουμενικών διαστάσεων που θα περιλαμβάνει όλα τα Γλυπτά του Παρθενώνα, όπου κι αν βρίσκονται. Για παράδειγμα, αυτά στο Μουσείο του Λούβρου που –ακατανόητα– έχει μείνει εκτός κάδρου.

Δεύτερον, να τεθεί ως στόχος μια ξεκάθαρη και μόνιμη λύση οριστικής επανένωσης. Ο πάπας Φραγκίσκος, προχωρώντας στη δωρεά χωρίς όρους των τριών θραυσμάτων που βρίσκονταν στα Μουσεία του Βατικανού, έχει ανοίξει τον δρόμο για μια τέτοια λύση στο όνομα του «οικουμενικού μονοπατιού της αλήθειας».

Τρίτον, να οριστεί επιτροπή ειδικών και προσωπικοτήτων με διακομματική στήριξη στη Βουλή. Αφήνοντας στην άκρη κομματικούς ανταγωνισμούς και πολιτικές σκοπιμότητες που ανατροφοδοτούνται με εθνικιστικές αντιλήψεις, να υπάρξει ένα minimum δημοκρατικής συνεννόησης. Να φτιαχτεί μια διαπραγματευτική ομάδα οικουμενικής εμβέλειας που θα έχει και διεθνή συμμετοχή με τριπλή αποστολή: θα αναλάβει ουσιαστικό ρόλο στις συζητήσεις. Θα συνεργάζεται με τις επιτροπές υποστήριξης στη Βρετανία και άλλες χώρες. Θα τρέχει καμπάνια στη βρετανική και την παγκόσμια κοινή γνώμη και τους διεθνείς οργανισμούς. Στην καρδιά και στο μυαλό των ανθρώπων θα κριθεί το ζήτημα και όχι σε προσωπικές μονομαχίες πίσω από κλειστές πόρτες που τα παγώνουν.

Τέλος, να ξεκινήσει ουσιαστική συζήτηση για μια νέα μουσειακή πολιτική που θα ανανεώνει τη σχέση μας με την κληρονομιά του παρελθόντος και την πολιτισμική μας μνήμη.

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα θα επανενωθούν οριστικά στο Μουσείο της Ακρόπολης. Και αυτό θα γίνει ως ζήτημα οικουμενικό. Οχι μέσα από τη σύγκρουση ελληνοβρετανικού πατριωτισμού. Οσο δεν γίνεται αυτό μπορεί η εκάστοτε κυβέρνηση να συσπειρώνει εσωτερικά για να αποκομίζει πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη, αλλά τα Γλυπτά θα παραμένουν χωρισμένα.

Η επανένωση δεν είναι επικράτηση της μιας πλευράς επί της άλλης, αλλά νίκη των πολιτιστικών αξιών και του ανθρώπινου πνεύματος. Οχι τα Γλυπτά ως «εθνικό θέμα». Οικουμενική στρατηγική, λοιπόν, με κεντρικό σημείο το ηθικό βάρος όλων απέναντι στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και την ανθρωπότητα. Ο πήχης μπαίνει από τις επόμενες γενιές και την αιωνιότητα.