Εν συντομία

Η πολιτική μειωμένης εισροής μεταναστών στις ΗΠΑ θέτει σε κίνδυνο ανθρώπους στα σύνορα με το Μεξικό.

Γιατί ενδιαφέρει

Η συνέχιση της πολιτικής Τραμπ στο μεταναστευτικό από τον Μπάιντεν απειλεί να ξαναφέρει στο προσκήνιο μισαλλόδοξους και λαϊκιστές πολιτικούς.

Χιλιάδες μετανάστες στα νότια σύνορα των ΗΠΑ παραμένουν ευάλωτοι σε κίνδυνους ακόμη και για τη ζωή τους όσο περιμένουν να πάρουν άσυλο. Αυτό συμβαίνει επειδή η γραμμή του προέδρου Τζο Μπάιντεν στο μεταναστευτικό συνεχίζει, σε αδρές γραμμές και με μικρές τροποποιήσεις, την πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, η οποία αυστηροποιήθηκε πολύ τον καιρό της πανδημίας με πρόσχημα τον υγειονομικό έλεγχο. Αν και με το δικομματικό σύστημα στις ΗΠΑ το Δημοκρατικό και το Ρεπουμπλικάνικο Κόμμα διαφέρουν πολλές φορές μόνο… στην πρόθεση, το μεταναστευτικό αποτελεί θέμα στο οποίο και τα δύο κόμματα συμφωνούν ότι το σύστημα υποδοχής είναι εδώ και χρόνια «σμπαράλια».

Παλιά πληγή

Η μετανάστευση στις ΗΠΑ, «τη γη των ελεύθερων και την πατρίδα των γενναίων», ήταν διαχρονικά το όνειρο εκατομμυρίων ανθρώπων που ήθελαν να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Ως εκ τούτου, πολλές προσπάθειες έχουν γίνει ανά τις δεκαετίες από προέδρους που προέρχονταν και από τα δύο κόμματα ώστε να ρυθμιστεί το μεταναστευτικό ζήτημα.

Το 1986 ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος Ρόναλντ Ρέιγκαν πέρασε τον νόμο για τη μεταρρύθμιση και τον έλεγχο της μετανάστευσης (IRCA ή νόμος Σίμπσον – Ματσόλι) που απαγόρευε την πρόσληψη παράνομων μεταναστών και προέβλεπε πρόστιμα για τους εργοδότες που τους είχαν στην υπηρεσία τους ενώ γνώριζαν ότι ήταν παράνομοι (γεγονός που άφηνε ένα μικρό παράθυρο ανοιχτό). Το πιο σημαντικό που έκανε όμως αυτός ο νόμος ήταν ότι νομιμοποίησε τους περισσότερους μετανάστες που βρίσκονταν στη χώρα δίχως τα απαραίτητα έγγραφα – υπό την προϋπόθεση ότι είχαν εισέλθει στη χώρα πριν από την 1η Ιανουαρίου 1982.

Δέκα χρόνια αργότερα, το 1996, ο Δημοκρατικός Μπιλ Κλίντον πρόσθεσε μια καινοτόμα για την εποχή πρόβλεψη που ισχύει μέχρι σήμερα: τον νόμο περί εύλογου φόβου (credible fear law). Οπως αναφέρεται στον ιστότοπο του υπουργείου Εθνικής Ασφάλειας, ένα άτομο μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει εύλογο φόβο για δίωξη εξαιτίας της θρησκείας, της εθνικότητας ή της πολιτικής του στράτευσης στη χώρα από την οποία προέρχεται, αν μπορεί να αποδείξει ενώπιον ενός μεταναστευτικού δικαστή ότι υπάρχει «σοβαρή πιθανότητα» να πάθει κακό αν επιστρέψει. Παράλληλα, όμως, επειδή ο όγκος των ροών μετανάστευσης είχε αυξηθεί, λήφθηκαν πρόνοιες για ταχύτερη απέλαση.

Τραμπικός εφιάλτης

Χιλιάδες άνθρωποι περιμένουν ένα θαύμα για την απόκτηση της πράσινης βίζας, ενώ ο κίνδυνος ακόμη και για την ίδια τη ζωή τους καραδοκεί

Ο Ντόναλντ Τραμπ βασίστηκε στις προηγούμενες δομές για να απελάσει πιο γρήγορα τους μετανάστες. Φυσικά φρόντιζε να καλλιεργεί το έδαφος με μισαλλόδοξη ρητορική: μιλούσε πάντα με όρους «εισβολής» όταν αναφερόταν στο μεταναστευτικό και επιδίωξε την κατασκευή του περίφημου τείχους στα σύνορα με το Μεξικό, ενέργεια που όχι μόνο δεν σταμάτησε τις ροές, αλλά συνέβαλε στην περαιτέρω στρατιωτικοποίηση των συνόρων, κάτι βέβαια που έκανε… κλικ στους οπαδούς του λευκού εθνικισμού, αφού πλέον οι λευκοί στις ΗΠΑ δεν είναι η πληθυσμιακά κυρίαρχη κοινότητα.

Ο Τραμπ επιθυμούσε διακαώς την επιτάχυνση των απελάσεων κι ως εκ τούτου την παράκαμψη των ακροάσεων για τον «εύλογο φόβο», βάσει του οποίου είχε δημιουργηθεί τρομακτική συμφόρηση στο σύστημα, καθώς πολλοί περίμεναν χρόνια για να εξεταστεί η υπόθεσή τους.

Ο κορονοϊός ήταν το τέλειο άλλοθι για τη σχεδόν πλήρη άρνηση έκδοσης πράσινης βίζας, ενώ εκτιμάται ότι από τον Απρίλιο του 2020 η νόμιμη μετανάστευση ουσιαστικά τελείωσε, την ώρα που η παράνομη παρέμεινε στα ίδια επίπεδα με τις προηγούμενες δεκαετίες. Μέρος της κληρονομιάς του δεξιού λαϊκιστή προέδρου είναι τα αποτελέσματα της πολιτικής μηδενικής ανοχής που ξεκίνησε το 2018: οι εικόνες παιδιών χωρισμένων από τις οικογένειές τους θα τον ακολουθούν για πάντα.

Ομοιότητες και διαφορές

Πρόσφατα η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι θα επιταχύνει την ταχεία απέλαση, παρά το γεγονός ότι προηγουμένως είχε επικρίνει την πολιτική του Τραμπ. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν έχουν αναφέρει επίσης ότι θα προτείνουν ένα νέο κανόνα για τον περαιτέρω περιορισμό της επιλεξιμότητας για άσυλο, κίνηση που έχει προκαλέσει την οργή των υποστηρικτών του Δημοκρατικού προέδρου.

Η πιο μεγάλη ομοιότητα μεταξύ των δύο τελευταίων κυβερνήσεων είναι η αμφιλεγόμενη χρήση του νόμου για την υγεία ώστε να αρνηθούν σε εκατομμύρια μετανάστες και αιτούντες άσυλο την ευκαιρία να ζητήσουν προστασία, παραβιάζοντας ουσιαστικά τα δικαιώματά τους σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Πολλοί άνθρωποι που υπόκεινται σε αυτή την πολιτική (που συχνά αναφέρεται εν συντομία ως Τίτλος 42) έχουν εγκλωβιστεί στο Μεξικό σε επικίνδυνες συνθήκες ή σε άλλες περιπτώσεις επέστρεψαν στην πατρίδα τους όπου κινδυνεύει η ζωή τους. Αλλοι πεθαίνουν προσπαθώντας να παρακάμψουν τα κλειστά σημεία εισόδου.

Η κυβέρνηση Τραμπ επικαλέστηκε τον Τίτλο 42 φαινομενικά ως μέτρο δημόσιας υγείας κατά τις πρώτες ημέρες της πανδημίας Covid-19 και τον χρησιμοποίησε για να εκδιώξει με συνοπτικές διαδικασίες εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους – συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 16.000 ασυνόδευτων παιδιών.

Ο Μπάιντεν σταμάτησε να εφαρμόζει την επιθετική πολιτική στα ασυνόδευτα παιδιά αλλά συνέχισε να διώχνει άτομα και οικογένειες. Πολλοί εγκλωβισμένοι στο Μεξικό λόγω του Τίτλου 42 δολοφονήθηκαν, βιάστηκαν ή απήχθησαν, με περισσότερες από 13.480 αναφορές για βίαιες επιθέσεις μόνο κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Μπάιντεν.

Ετσι, με τη μετανάστευση να φαίνεται ότι θα καταστεί μείζον ζήτημα στις προεδρικές εκλογές του 2024 για τους Δημοκρατικούς –οι περισσότεροι από τους οποίους δεν μπορούν να πολεμήσουν το αφήγημα της Δεξιάς–, ο κίνδυνος της επανόδου ξενοφοβικών λαϊκιστικών ρητορικών στο πολιτικό προσκήνιο είναι περισσότερο από υπαρκτός.