Κατάρες και ξόρκια εναντίον επαγγελματικών ή ερωτικών αντίζηλων που έρχονται χρονικά από τα βάθη της αρχαιότητας είναι οι κατάδεσμοι. Ο «Κατάδεσμος» (εκδόσεις Αγρα, 2016), το πεζογράφημα του Θωμά Κοροβίνη, γράφτηκε στην Ελλάδα της κρίσης και ανεβαίνει σκηνικά ως ένας καταιγιστικός μονόλογος ίσως με την πλέον κατάλληλη ηθοποιό, την πάντα εκρηκτική Χρύσα Ρώπα. Η Θεσσαλονικιά Ζηνοβία έπειτα από αρκετές δεκαετίες τυραννικής έγγαμης ζωής εκρήγνυται, σε ένα τραγικό και σαρκαστικό ξέσπασμα, στήνοντας απέναντί της τον σύζυγό της, στην προσωπικότητα του οποίου αποδίδει τα χειρότερα αντρικά ελαττώματα καθώς και ποικίλες άλλες παραδοξότητες. Συναντηθήκαμε με την ηθοποιό και έχοντας στην παρέα την επί 16 χρόνια πιστή σύντροφό της, τη σκυλίτσα Μπιλού, μιλήσαμε για την παράσταση, την πατριαρχία, την Αριστερά και τα «πεπόνια» της Τζόρτζια Μελόνι.

Να ξεκινήσουμε σκιαγραφώντας τους δύο ιδιαίτερους χαρακτήρες που έχει δημιουργήσει ο Θωμάς Κοροβίνης στον «Κατάδεσμο».

Η Ζηνοβία είναι μια γυναίκα αδύναμη και υπάκουη. Οπως συμβαίνει συχνά και στην ίδια τη ζωή, έχει αποδεχτεί τον ρόλο της ως γυναίκας και συζύγου. Ο άντρας από την άλλη είναι μια ανεξάρτητη δύναμη που έχει μάθει να διατάζει. Αρχικά η Ζηνοβία υπηρετεί τον ρόλο της. Οχι ότι ήταν όνειρό της να παντρευτεί, αλλά περίμενε και από τον σύζυγό της να τηρήσει τους κανόνες του παιχνιδιού που λέγεται γάμος. Οταν δεν το έκανε αναγκάστηκε και αυτή να τον μιμηθεί, γιατί προφανώς δεν υπήρχε άλλη λύση. Αυτός έχει υποστεί μεγαλύτερες φθορές στο διάβα του, ενώ εκείνη έχει παραμείνει πιο αγνή. Βέβαια αναγκάζεται να μιλήσει την ίδια γλώσσα με τον σύζυγο – έτσι συμβαίνει όταν έχεις δίπλα σου κάποιον με τόσο ακραίες συμπεριφορές: ψεύτης, κλέφτης, απατεώνας, καιροσκόπος. Ο Κοροβίνης, νομίζω, χρησιμοποιεί τη Ζηνοβία σαν ένα σκεύος κοινωνικό. Η συνθήκη λέγεται φαλλοκρατία, πατριαρχία, εκκλησία, μονογαμία. Αυτό που θέλω όμως να τονίσω είναι ότι οι συγκεκριμένοι χαρακτήρες δεν είναι προνομιούχα πλάσματα· δεν έχουν μάθει γράμματα, δεν ξέρουν ιστορία. Δεν έχουν κάπου να ακουμπήσουν, είναι σαν φτερό στον άνεμο, αφημένα. Οχι από δική τους πρωτοβουλία ή επιθυμία. Φυτρώνουν εκεί που η κοινωνία αφήνει

περιθώρια να υπάρχουν άνθρωποι αγράμματοι, ανιστόρητοι, αδαείς, μάγκες, φασιστάκια.

Είναι ταξική η προσέγγισή σας.

Δεν μπορώ να έχω άλλη οπτική εκτός από την ταξική – τι να έχω; Φιλοσοφική; Οι άνθρωποι αυτοί είναι παιδιά ενός κατώτερου θεού, με κανένα εφόδιο: ούτε γράμματα ούτε λεφτά ούτε κοινωνικές παροχές. Δεν τους νοιάζεται κανείς. Αισθάνομαι ότι δεν υπάρχει καμία ελπίδα να γίνουν καλύτεροι. Ας πούμε ότι η κοινωνία τους τους αντιμετωπίζει όπως τους Ρομά.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο «Κατάδεσμος» είναι ένα φεμινιστικό έργο;

Για ποια χειραφέτηση της γυναίκας μιλάμε; Ποιος φεμινισμός; Στην Αφρική συνεχίζεται η κλειτοριδεκτομή, το δικαίωμα στις εκτρώσεις συζητιέται ακόμη τον 21ο αιώνα. «Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή». Το κίνημα του φεμινισμού δεν μπορεί να αναπτυχθεί παράλληλα με όλη την αδικία – τη μαλακία θα έλεγα–, με όλο το άλλο χάος. Βρίσκονται σε διαλεκτική σχέση. Για να πω την αλήθεια, προσπαθώ να αποστασιοποιηθώ κάπως από όλες τις φρικαλεότητες που συμβαίνουν γύρω μας, γιατί εάν συνεχίσω, νομίζω ότι θα πεθάνω. Δεν έχω άλλα περιθώρια για συναισθηματική διαχείριση της κατάστασης· πονάω, δεν το αντέχω.

Είναι πολύ ελπιδοφόρο να βλέπουμε με πόσο θάρρος έχουν ορθώσει το ανάστημά τους οι γυναίκες στο Ιράν και παλεύουν με απίστευτο σθένος απέναντι στο θεοκρατικό καθεστώς της χώρας τους. Εχουμε την ελπίδα ότι οι νέες γυναίκες θα σπάσουν τον κλοιό της πατριαρχίας;

Ολα γίνονται αργά σε αυτήν τη χώρα. Και δεν μπορείς να απομονώσεις κάτι, να το ποτίσεις και να ανθίσει. Είναι γενικότερο θέμα παιδείας, νοοτροπίας, πολιτείας, θρησκείας. Ο Αλέξανδρος Ρήγας έκανε μια καίρια παρέμβαση στο έργο με την αποστροφή «ακόμη και σήμερα ακούγεται το “η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα”». Για ποιο λόγο να τον φοβάται; Οταν μου το είπε ο Αλέξανδρος ήμασταν έξω από ένα σουπερμάρκετ και με πήραν τα κλάματα. Αυτές τις πεποιθήσεις εάν δεν τις σκοτώσεις εξαρχής, μεγαλώνουν και μετατρέπονται σε κάτι ιερό, απόλυτα ορθό, ηθικό. Δεν είναι, όμως. Τελευταία, που τα «παλικάρια» ακονίζουν τα μαχαίρια τους, αρχίζουμε να κοιτάμε ξανά το θέμα. Δεν είναι δολοφονία, είναι γυναικοκτονία, είναι φασισμός. Σχεδόν κάθε εβδομάδα ένας –όχι, δεν θα τον χαρακτηρίσω άρρωστο– αφέντης δίνει λύση στο πρόβλημά του με τρόπο περίεργο: «Δεν μπορεί να μη με θες, σε σκοτώνω». Αυτό καθορίζει την πατριαρχία: η ιδιοκτησία. Αυτό το «η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα» δεν αφορά μόνο τον ορθόδοξο χριστιανισμό, ισχύει παντού. Κι εμείς το συντηρούμε και το αναπαράγουμε όταν μεγαλώνουμε κορίτσια με πρότυπα όπως να ονειρεύονται ένα πλουμιστό νυφικό ή έναν ευκατάστατο σύζυγο.

Ο φαλλοκράτης, συμβιβασμένος, αριβίστας Πραξιτέλης είναι παρατραβηγμένο να πούμε ότι αντιπροσωπεύει τον Νεοέλληνα;

Οχι μόνο τον τωρινό αλλά και τον μελλοντικό.

Απαισιόδοξη προσέγγιση!

Είμαι απλώς ρεαλίστρια. Και είμαι 67 χρόνων – πώς να σκεφτώ διαφορετικά; Κι αν δεν έχω ζήσει… έχω δει τόσα. Να μεταμορφώνονται άνθρωποι σε «ρινόκερους». Δεν μαθαίνεις τι να αγαπάς, μαθαίνεις τι σε συμφέρει. Kαι πάλι είναι ταξικό το θέμα. Δεν το λέω εγώ επειδή δεν έχω περιουσία, ούτε είμαι εναντίον κάποιου που αγοράζει ένα σπίτι. Αλλά μια ζωή τη σπαταλάμε στα δάνεια, ανταλλάσσουμε τον χρόνο μας για να αγοράσουμε ένα σπίτι. Και πώς περνάει η ζωή; Σε ένα τακ. Αυτά τα τούβλα που κοιτάμε τώρα τα έβλεπαν κάποιοι άλλοι, οι οποίοι έκαναν τον ίδιο κόπο να τα αποκτήσουν, το ίδιο χάσιμο χρόνου, μια ματαιότητα. Υπάρχει πάντα η ελπίδα οι άνθρωποι να ενδυναμώσουν τη συνείδησή τους, όχι όμως όταν θα γίνουν 67, αλλά όταν γεννήσουν και μεγαλώσουν τα παιδιά τους.

Ταυτόχρονα βλέπουμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός οδηγεί στην άνοδο του νεοφασισμού, με πιο πρόσφατο το παράδειγμα της Ιταλίας.

Οταν φροντίζεις να ιδιωτικοποιείς τα σχολεία, τα πανεπιστήμια… Το ίδιο πάλι θα σου απαντήσω: όταν δεν υπάρχει παιδεία, έγνοια για ουμανισμό, όταν κάποιος δεν μαθαίνει γράμματα, δεν μαθαίνει την ιστορία του. Φροντίζουν με τη φτωχοποίηση ώστε τα πράγματα να κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Τραμπουκίζουν με πολέμους, δίνουν μεροκάματα σε ανθρώπους να κατασκευάσουν όπλα και βόμβες. Ολα είναι ένα κουβάρι. Nα σου πω κάτι; Σ’ το λέω και από την πείρα μου και από την ψυχή μου: ένας άνεργος που έχει ζόρι να βγάλει το ενοίκιο, το φαγητό, τα έξοδα των παιδιών, τη ΔΕΗ, δεν έχει όρεξη να ασχοληθεί με τα κοινά. Οπότε όλος αυτός ο μηχανισμός σε οδηγεί να συμπεριφέρεσαι όπως ο λαγός στα φώτα. Η ζωή ζωούλα, απλή επιβίωση. Γιατί να πάει καλύτερα ο κόσμος; Για μένα είναι τόσο απλό. Θα σου πω την πεμπτουσία της θεωρίας μου γι’ αυτό το θέμα: όταν δίνεις σε έναν άνθρωπο με το σταγονόμετρο λίγη παιδεία, λίγη υγεία –πλήρωσε άμα θέλεις–, λίγες κοινωνικές παροχές τον αποκοινωνικοποιείς. Ακούω που λένε πολλοί: «Δεν πάω να ψηφίσω γιατί δεν πιστεύω στις εκλογές». Δεν πιστεύεις; Να η Ιταλία, να τα «πεπόνια». Και σ’ το λέει ένα αναρχοκομμούνι αυτό.

Πρόσφατα αθωώθηκαν οι κατηγορούμενοι για το σκάνδαλο της Siemens – μέσα σε αυτούς και ο Χριστοφοράκος. Το σκάνδαλο Novartis είναι απλώς μια «σκευωρία».

Η απάντησή μου είναι: μαγαζί τους είναι, ό,τι θέλουν κάνουν. Ο Λιγνάδης καταδικάστηκε και είναι έξω. Δεν υπάρχει λογική. Και σκεπτόμενος άνθρωπος να είσαι, με όλα αυτά κλείνεσαι γιατί θα τρελαθείς. Αθώος ο Χριστοφοράκος. Αυτό αφορά όλους μας γιατί αύριο θα βρεθεί άλλος Χριστοφοράκος. Τι λένε η κυβέρνηση και η Δικαιοσύνη; «Μη φοβάστε, Χριστοφοράκοι αυτού του κόσμου, εδώ είμαστε εμείς». Στο έργο που ανεβάζουμε κεντρικό ρόλο έχει η υποκρισία της κοινωνίας. Ολα γίνονται κρυφά, όλα είναι «φαίνεσθαι». Αυτός ο αξιότιμος κύριος είναι παιδεραστής, απατεώνας, λαμόγιο; Εάν δεν φαίνεται, δεν είναι. Η Ζηνοβία μιλάει γι’ αυτά ανοιχτά, δεν τα θεωρεί μυστικά, τα λέει λαϊκά και απλά. Λέει, ας πούμε, για τον άντρα της ότι όταν τον παράτησε μια Κατσιβέλα, πήρε την παρθενιά του ένας αξιοσέβαστος του παλατιού. Τότε οι πούστηδες οι παλατιανοί βολευόντουσαν με τους τσολιάδες στα ανάκτορα και οι χουντικοί με τους λοκατζήδες.

«Λέει η Ζηνοβία για τον άντρα της ότι όταν τον παράτησε μια Κατσιβέλα, πήρε την παρθενιά του ένας αξιοσέβαστος του παλατιού. Τότε οι πούστηδες οι παλατιανοί βολευόντουσαν με τους τσολιάδες στα ανάκτορα και οι χουντικοί με τους λοκατζήδες»