Εν συντομία

Πίσω από μεγάλα λόγια για επενδύσεις, η κυβέρνηση Μητσοτάκη αφήνει ανέλεγκτους τους επενδυτές. Αφού παρέκαμψε δικαστικές αποφάσεις για χάρη του κολοσσού Cosco/ΟΛΠ, με την υπογραφή της συμφωνίας ΕΚΥΟ – ΤΑΙΠΕΔ εγκαινιάζει νέες σχέσεις εκκλησίας – κράτους που υπόσχονται την απόλυτη καταστρατήγηση του δημόσιου συμφέροντος.

Γιατί ενδιαφέρει

Ο δρόμος είναι πλέον ανοιχτός για μια αποικιοκρατική σύμβαση όχι μόνο στην παραλία της Πειραϊκής αλλά και στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά.

Η μεθόδευση της κυβέρνησης, παρακάμπτοντας δικαστικές αποφάσεις, που έδωσε πράσινο φως στην κινεζική Cosco/ΟΛΠ για τα έργα στην παραλία της Πειραϊκής άνοιξε τον ασκό του Αιόλου στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά για νέους παίκτες και εταιρείες-μεγαθήρια. Ανοίγει κι άλλα παράθυρα «με αφορμή όλο αυτό το πανηγύρι που έχει ξεκινήσει η Cosco», όπως επισημαίνει ο καθηγητής ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης Πειραιάς για Ολους, καθώς «η Εκκλησία της Ελλάδος και η Εθνική Τράπεζα διεκδικούν εκ νέου κάτι που φαινόταν να έχει τελειώσει από δεκαετίες». Η πρώτη σχεδιάζει να αξιοποιήσει έκταση 3.000 στρεμμάτων στο βουνό του Περάματος (Σχιστό ΑΕ) ενώ η δεύτερη, αμφισβητώντας την παραχώρηση του παράκτιου μετώπου των Λιπασμάτων Δραπετσώνας στον δήμο, φιλοδοξεί να χτίσει ένα «Σίτι του Πειραιά». Η συμφωνία Εκκλησιαστικής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών (ΕΚΥΟ) – ΤΑΙΠΕΔ, που ξεκινά «ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις εκκλησίας – κράτους» κατά τα λόγια του αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου, έρχεται σχεδόν δύο μήνες μετά το θεσμικό πραξικόπημα της κυβέρνησης στις 21 Ιουλίου, όταν ανέτρεψε απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για το master plan της Cosco/ΟΛΠ. Οι τοπικές κοινότητες καταγγέλλουν ότι σύντομα θα ασφυκτιούν από το τσιμέντο, την έλλειψη ελεύθερων χώρων και τις «φανταχτερές» επενδύσεις.

Παρακάμπτοντας μια ευρωπαϊκή οδηγία και το ΣτΕ σαν να ήταν μικρές γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ενέκρινε ουσιαστικά το master plan του κινεζικού κολοσσού. Η κυβέρνηση όχι μόνο δεν διασφάλισε την αναγκαία συμμόρφωση του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ ΑΕ) με τις αποφάσεις του ΣτΕ, αλλά ανέτρεψε την έκβαση της διαδικασίας. Δεν είχε προηγηθεί η απαιτούμενη κατά νόμο έγκριση της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Με fast track διαδικασίες η κυβέρνηση Μητσοτάκη συγκάλεσε το διορισμένο όργανο, την Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) του υπουργείου Ναυτιλίας, και στη συνέχεια κάλεσε τους αρμόδιους φορείς να γνωμοδοτήσουν εντός επτά ημερών (!) επί του 2.500 σελίδων αναθεωρημένου master plan. Τελικά η αδειοδότηση πήρε έγκριση χωρίς διαβούλευση και χωρίς να προηγηθεί η έγκριση ΣΜΠΕ, όπως προβλέπεται από την οδηγία 2001/42/ΕΚ.

Με την επικαιροποίηση της υλοποίησης νέας προβλήτας κρουαζιέρας χωρίς τις απαιτούμενες αλλαγές η κυριαρχία του κινεζικού κολοσσού στο λιμάνι του Πειραιά είναι πλέον δεδομένη. Απομένει η υπογραφή του υπουργείου Ναυτιλίας σε προεδρικό διάταγμα. Οπως και με την προκλητική αμνήστευση τραπεζικών στελεχών, γίνεται πλέον ξεκάθαρο ότι όταν μεγάλα οικονομικά συμφέροντα εμποδίζονται από δικαστικές αποφάσεις, η κυβέρνηση ανοίγει όσα νομικά παράθυρα θέλει.

Η συμφωνία για το «φιλέτο» στο Σχιστό

Δύο μήνες μετά, στην εκδήλωση για την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Εκκλησίας της Ελλάδος και ΤΑΙΠΕΔ για την αξιοποίηση έκτασης περίπου 3.000 στρεμμάτων που ανήκει στην ΕΚΥΟ, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Σχιστό στις 14 Σεπτεμβρίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσία του αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου έκανε λόγο, μεταξύ άλλων, για «δυνατότητα ανάπτυξης ενός υπερσύγχρονου, φιλικού προς το περιβάλλον κέντρου logistics, μεταφοράς και διαχείρισης εμπορευματοκιβωτίων και όχι μόνο», που μάλιστα «φαντάζει ως αυτονόητη ανάγκη, αν λάβει κανείς υπόψη τη μεγάλη σημασία και τη δυναμική η οποία αναπτύσσεται στο λιμάνι του

Πειραιά». Η υλοποίηση της επένδυσης 700-800 εκατ. ευρώ από την εκκλησία αφορά έκταση στο Σχιστό, σε κομβική θέση, την οποία μέχρι πρότινος διεκδικούσε το δημόσιο ως δασική. Η ακριβής χρήση της δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως καθώς δεν έχει καταρτιστεί master plan για την αξιοποίησή της. Εάν θα αναπτυχθεί μόνο εμπορευματικό κέντρο ή θα επιτραπούν και άλλου είδους χρήσεις αναμένεται να αποκαλυφθεί από το ειδικό σχέδιο χωρικής ανάπτυξης στρατηγικών επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ), καθώς το έργο είναι στρατηγικής σημασίας.

Η συμφωνία εκκλησίας – ΤΑΙΠΕΔ «δεν ήταν συμφωνία, ήταν απλή παρουσίαση του project της εταιρείας Σχιστό ΑΕ, παρουσία μεταξύ άλλων του πρωθυπουργού» σχολίασε στο Documento ο δήμαρχος Περάματος Γιάννης Λαγουδάκης, προσθέτοντας: «Η όλη διαδικασία και προσπάθεια ξεκίνησε εν κρυπτώ, χωρίς καμία ενημέρωση της τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Υστερα από αυτήν τη “φιέστα” και έπειτα από έξι μήνες προσπάθειας για επικοινωνία με τον αρχιεπίσκοπο χωρίς καμιά ανταπόκριση, λάβαμε πρόσκληση (δήμαρχοι Περάματος και Κερατσινίου), στην οποία απλώς μας ενημερώνουν για το project της Σχιστό AE, προκειμένου να προγραμματίσουμε συνάντηση – μετά τη “φιέστα”».

Ο δήμαρχος επισημαίνει ότι η περιοχή-φιλέτο την οποία θα διαχειριστεί η εκκλησία «βάλλεται από μια σειρά από περιβαλλοντικές δρά

Δεδομένη πλέον η κυριαρχία της Cosco στο λιμάνι του Πειραιά μετά την επικαιροποίηση υλοποίησης της προβλήτας κρουαζιέρας χωρίς τις απαιτούμενες αλλαγές

σεις, οι οποίες επιβαρύνουν την καθημερινότητα των πολιτών. Θα χαθεί και ο τελευταίος πνεύμονας του δυτικού Πειραιά που βρίσκεται στην περιοχή; Ο μεγάλος φόβος μας είναι ότι προετοιμάζουν το έδαφος για μια σειρά βοηθητικών υπηρεσιών προς τον ιδιώτη επενδυτή, την Cosco, κάτι που προσπαθήσαμε να αποτρέψουμε. Ο αρχιεπίσκοπος οφείλει να τοποθετηθεί δημόσια, εφόσον δεν επιθυμεί να ενημερώνει τους εκπροσώπους του πρώτου βαθμού, δηλαδή τους δημάρχους Περάματος και Κερατσινίου, που με τη σειρά τους θα ενημερώσουν τα δημοτικά συμβούλια και τους κατοίκους τους».

Διεκδικήσεις εγείρει παράλληλα και η Εθνική Τράπεζα με αγωγή που κατατέθηκε στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών στις 10.12.2020, καθώς με θυγατρική της ζητούν από τον Δήμο Κερατσινίου – Δραπετσώνας 49,4 εκατ. ευρώ προβάλλοντας διάφορους λόγους και στην ουσία ανατρέπουν τμήμα ή το σύνολο της παραχώρησης έκτασης των πρώην Λιπασμάτων στον δήμο από την κυβέρνηση Τσίπρα.

Οι μεθοδεύσεις για χάρη της Cosco

«Από τον Σεπτέμβριο του 2019 που ανέλαβε η ΝΔ χρησιμοποίησαν όλα τα τεχνάσματα προκειμένου να περάσουν τα έργα της Cosco χωρίς εγκρίσεις» λέει μεταξύ άλλων ο Ν. Μπελαβίλας. Οπως τονίζει, «τώρα είμαστε στην τελευταία φάση αυτής της κοροϊδίας».

«Λίγο πριν από τις εκλογές του 2019 κατέθεσαν νέο master plan

Η Εκκλησία της Ελλάδος σχεδιάζει να αξιοποιήσει έκταση 3.000 στρεμμάτων στo βουνό του Περάματος, ενώ η Εθνική Τράπεζα θέλει να κατασκευάσει ένα «Σίτι του Πειραιά» «Από τον Σεπτέμβριο του 2019 που ανέλαβε η ΝΔ χρησιμοποίησαν όλα τα τεχνάσματα προκειμένου να περάσουν τα έργα της Cosco χωρίς εγκρίσεις. Tώρα είμαστε στην τελευταία φάση αυτής της κοροϊδίας»

Νίκος Μπελαβίλας Καθηγητής ΕΜΠ, επικεφαλής της παράταξης Πειραιάς για Ολους

«Ο μεγάλος φόβος μας είναι ότι εκκλησία και ΤΑΙΠΕΔ με τη μεταξύ τους συμφωνία προετοιμάζουν το έδαφος για μια σειρά βοηθητικών υπηρεσιών προς τον ιδιώτη επενδυτή, την Cosco, κάτι που προσπαθήσαμε να αποτρέψουμε»

Γιάννης Λαγουδάκης Δήμαρχος Περάματος

«Δεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι τέτοια σχέδια που είναι σε βάρος των πόλεών μας μπορούν να σταματήσουν μέσω της νομικής οδού. Παρ’ όλα αυτά, οτιδήποτε έχουμε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε και σε αυτή την κατεύθυνση θα το αξιοποιήσουμε»

Χρήστος Βρεττάκος Δήμαρχος Κερατσινίου – Δραπετσώνας

που δεν ήταν πλήρως διορθωμένο και κατά συνέπεια απορρίφθηκε. Μετά τις εκλογές, με κυβέρνηση ΝΔ πλέον, έρχεται νέο master plan της προβλήτας 4, που μεταξύ άλλων περιορίζει τη ναυπηγοεπισκευή» αναφέρει ο δήμαρχος Γ. Λαγουδάκης και τονίζει: «Η ΕΣΑΛ τότε είχε την ίδια σύνθεση που είχε πριν, με έντεκα παράγοντες υπουργείων, αλλά ήδη έχει αντικατασταθεί ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας Λιμένων – από τις 5.8.2019. Η ΕΣΑΛ όμως πάλι απορρίπτει το master plan».

Τον Ιούνιο του 2021 η Cosco/ ΟΛΠ είχε καταθέσει νέο σχέδιο ΣΜΠΕ, το οποίο είχε απορριφθεί από τους ενδιαφερόμενους δήμους και την Περιφέρεια Αττικής. Τον Μάρτιο του 2022 το ΣτΕ με τρεις αποφάσεις του επί προσφυγών πολιτών και φορέων έκρινε ότι είναι «μη νόμιμες οι πράξεις έγκρισης» των έργων της Cosco/ΟΛΠ στο λιμάνι του Πειραιά καθώς δεν είχε προηγηθεί έγκριση ΣΜΠΕ. Οι προσφυγές από δικηγόρους, φορείς και πολίτες κατατέθηκαν το 2020 και εκδικάστηκαν ενώπιον της Ολομέλειας του ΣτΕ στις 2.4.2021.

«Το 2021 η κυβέρνηση αλλάζει τη σύνθεση της ΕΣΑΛ αντικαθιστώντας τους επιχειρησιακούς παράγοντες με κομματικά στελέχη που εγκρίνουν το master plan. Μόλις εγκρίθηκε παρατύπως, πολίτες και φορείς του Πειραιά προσέφυγαν στο ΣτΕ και η απόφασή του τους δικαίωσε, γιατί για την έγκριση του έργου “απαιτείται προηγουμένως έγκριση της ΣΜΠΕ”» σημειώνει ο Γ. Λαγουδάκης.

Εξηγώντας τη μεθόδευση τονίζει: «Στην τωρινή φάση η κυβέρνηση αλλάζει πάλι τον νόμο και το master plan δεν εγκρίνεται από την ΕΣΑΛ. Μάλιστα η απόφαση της ΕΣΑΛ δεν αποτελεί απλή “έγκριση” αλλά “αυθεντική γνωμοδότηση”. Ποιο είναι το επίδικο; Ερχονται και λένε ότι ΣΜΠΕ και master plan μπορούν να εγκριθούν συγχρόνως. Δεν απαιτείται δηλαδή να προηγηθεί η ΣΜΠΕ προκειμένου να εγκριθεί μεταγενέστερα το master plan, το οποίο πλέον εγκρίνεται με προεδρικό διάταγμα που προτείνεται από τον υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Ετσι ακυρώνουν στην πράξη τις αποφάσεις του ΣτΕ».

«Διαβούλευση -οπερέτα»

Στον επικίνδυνο τραγέλαφο κυβέρνησης – επενδυτή οι δήμαρχοι Κερατσινίου – Δραπετσώνας Χρήστος Βρεττάκος και Περάματος Γ. Λαγουδάκης απάντησαν αποχωρώντας από τη συνεδρίαση της ΕΣΑΛ και ανακοινώνοντας ότι θα προσφύγουν στη Δικαιοσύνη. Ο δήμαρχος Πειραιά Γιάννης Μώραλης δεν έδωσε το παρών στη διαβούλευση.

«Οι αποφάσεις ήταν κατά 99% προειλημμένες» σχολίασε ο Γ. Μώραλης. Οπως εξηγεί, «συμμετείχαν ως επί το πλείστον υπηρεσιακοί παράγοντες των υπουργείων και όχι αιρετοί και η όλη διαδικασία ήταν κατά την άποψή μου υποτιμητική για τους δημάρχους. Ετσι αποφάσισα να μεταφέρω, ως οφείλω, γραπτά τις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου αλλά να μη συμμετέχω με φυσική παρουσία».

«Δεν ήταν διαβούλευση, ήταν οπερέτα. Βάλαμε κάποια ζητήματα τα οποία δεν απαντήθηκαν» επισήμανε ο δήμαρχος Χρ. Βρεττάκος, για να προσθέσει: «Δεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι τέτοια σχέδια που είναι σε βάρος των πόλεών μας μπορούν να σταματήσουν μέσω της νομικής οδού. Παρ’ όλα αυτά οτιδήποτε έχουμε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε και σε αυτή την κατεύθυνση θα το αξιοποιήσουμε».

Για την απόφαση των δήμων να κινηθούν νομικά ο Γ. Μώραλης εμφανίζεται πιο μετριοπαθής, σημειώνοντας: «Καθώς δεν είμαι νομικός και σε σχέση με την άποψη ότι η κυβέρνηση δεν τηρεί την ευρωπαϊκή οδηγία και δεν διασφαλίζει τη συμμόρφωση της ΟΛΠ ΑΕ με τις αποφάσεις του ΣτΕ, αυτό που έχω να πω είναι ότι έχω εμπιστοσύνη στην ελληνική Δικαιοσύνη αλλά και στα ευρωπαϊκά όργανα και άρα με την οποιαδήποτε προσφυγή είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό η προσπάθεια αυτή, όπως εσείς την περιγράφετε, θα αποτύχει».

Σε τρεις μήνες, τον Δεκέμβριο, θα εκδικαστεί η εξ αναβολής δεύτερη προσφυγή του Εργατικού Κέντρου Πειραιά και κατοίκων, που είχε υποβληθεί αρχικά το 2021. Παρότι η απόφαση της ΕΣΑΛ φέρεται να είναι τελεσίδικη, αναμένονται ανατροπές με τον νέο κύκλο προσφυγών.

Αλλεπάλληλες «εξυπηρετήσεις»

Τον Απρίλιο του 2016 και χωρίς να έχουν γνώμη οι τοπικές κοινωνίες η ΟΛΠ ΑΕ παραχωρήθηκε στην Cosco Shipping (Hong Kong) Cο Limited αντί 1,5 δισ. ευρώ. Προηγήθηκε διεθνής διαγωνιστική διαδικασία με απόφαση του ΤΑΙΠΕΔ που λήφθηκε στις 5 Μαρτίου 2014. Για την ολοκλήρωση της μεταβίβασης και του 67% των μετοχών (με συνολικό αντίτιμο 268,5 εκατ. ευρώ) τέθηκε μία μοναδική προϋπόθεση: να ολοκληρωθούν έντεκα υποχρεωτικά επενδυτικά έργα ύψους 293.783.800 ευρώ από την Cosco εντός πενταετίας (σύμβαση παραχώρησης, ν. 4404/2016). Τα εν λόγω έργα είχαν προγραμματιστεί από την ΟΛΠ ΑΕ επί προεδρίας Γιώργου Ανωμερίτη.

Η ολοκλήρωση του δεύτερου σταδίου αφορούσε τα έντεκα έργα και όχι τα πρόσθετα που είχε προτιμήσει ο επενδυτής, όπως το ξενοδοχείο, το κέντρο logistics κ.ά. «Ηταν η ασφαλιστική μας δικλίδα αν θέλαμε να υλοποιηθούν οι έντεκα αυτές υποχρεωτικές επενδύσεις» σημειώνει ο Γ. Λαγουδάκης. Καταληκτική ημερομηνία είχε οριστεί η 11η Αυγούστου 2021, όμως η Cosco είχε ολοκληρώσει μόλις ένα. Ενάμιση μήνα μετά, στις 23 Σεπτέμβρη 2021, η κυβέρνηση Μητσοτάκη εξυπηρέτησε την Cosco. Υπέγραψε τροποποιημένη σύμβαση παραχώρησης δίνοντας νέα παράταση πέντε χρόνων για την ολοκλήρωση των έργων, παραδίδοντας παράλληλα στην κινεζική πλευρά το υπόλοιπο 16% των μετοχών χωρίς να έχει υλοποιήσει τις εκ νόμου συμβατικές υποχρεώσεις της.

Η κινεζική πλευρά δεν αναγνωρίζει καμία ευθύνη για την αδυναμία της να αντεπεξέλθει, ενώ ο υπουργός Ναυτιλίας Γιάννης Πλακιωτάκης, αντί να διασφαλίσει τα δικαιώματα του δημοσίου, αποδίδει αποκλειστική ευθύνη για τις όποιες καθυστερήσεις στις αιτήσεις αναστολών και τις προσφυγές στο ΣτΕ!

«Οι αποφάσεις ήταν κατά 99% προειλημμένες. Συμμετείχαν ως επί το πλείστον υπηρεσιακοί παράγοντες των υπουργείων και όχι αιρετοί και η όλη διαδικασία ήταν κατά την άποψή μου υποτιμητική για τους δημάρχους»

Γιάννης Μώραλης Δήμαρχος Πειραιά