Documento Media

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ

Ευκαιρίες και κίνδυνοι καθώς δύει και η εποχή του πετρελαίου. Αναδιανομή τεχνολογιών και αγορών, εμφάνιση νέων υλών και παικτών, με εξαφάνιση των παλαιών

Του Κωνσταντίνου Βενάκη Πολιτικού επιστήμονα

Το 1911 ο νεόκοπος υπουργός Ναυτικού της Βρετανικής Αυτοκρατορίας Ουίνστον Τσόρτσιλ σχεδίασε και υλοποίησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του Βασιλικού Ναυτικού. Το σχέδιο προέβλεπε τη χρήση πετρελαίου αντί άνθρακα στις μηχανές των πλοίων. Τότε το πετρέλαιο ήταν μια άγνωστη πρώτη ύλη, η οποία όμως θα επέτρεπε στα πλοία του βρετανικού ναυτικού να είναι ταχύτερα, να έχουν μεγαλύτερη ακτίνα δράσης, να εφοδιάζονται ενόσω βρίσκονται στη θάλασσα και να είναι ελαφρύτερα, άρα να μπορούν να φέρουν περισσότερα οπλικά συστήματα και να είναι πιο εύχρηστα συγκρινόμενα με τα πλοία που κινούνταν με άνθρακα και απαιτούσαν μεγαλύτερη προσπάθεια από το πλήρωμα.

Η συγκεκριμένη αναβάθμιση του βρετανικού ναυτικού ήταν μια πραγματική τεχνολογική επανάσταση που εγκαινίασε παράλληλα μια ολόκληρη εποχή: την εποχή του πετρελαίου. Ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές αναβαθμίστηκαν εν μια νυκτί ενώ άλλες κατακρημνίστηκαν. Η Ευρώπη ξαφνικά βρέθηκε ενεργειακά ακάλυπτη και οι μεγάλες δυνάμεις σύντομα ανταγωνίζονταν η μια την άλλη για την πρόσβαση στις πηγές του πετρελαίου, οι οποίες βρίσκονταν στον Καύκασο, στη Μέση Ανατολή και την Απω Ανατολή.

Εκτοτε συνέβησαν κοσμογονικά γεγονότα που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία. Γεγονότα που είχαν βασικό αίτιο είτε τον έλεγχο του πετρελαίου είτε την εργαλειοποίησή του. Συνοπτικά αναφέρουμε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τις δύο αλλεπάλληλες πετρελαϊκές κρίσεις λόγω του Δ’ Αραβοϊσραηλινού Πολέμου (Γιομ Κιπούρ) το 1973, την Ιρανική Επανάσταση το 1979, τον συνακόλουθο Ιρανοϊρακινό Πόλεμο (1980-88) και τους δύο Πολέμους του Κόλπου (1990-91 και 2003-11). Η Ευρώπη επηρεάστηκε καθοριστικά από τις εξελίξεις και μαζί με τις ΗΠΑ επιχείρησαν να ελέγξουν τη ροή της ενέργειας ή με τη βία (πόλεμοι, πραξικοπήματα) ή με την τεχνολογική καινοτομία (σχιστολιθικό αέριο, υπεράκτιες πλατφόρμες άντλησης αερίου ή πετρελαίου).

Η Ιστορία ως αποτύπωμα της ενέργειας

Οι Μαρξ και Ενγκελς στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» έγραφαν: «Η ιστορία όλων των έως τώρα κοινωνιών είναι ιστορία ταξικών αγώνων». Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ενέργεια έχει επηρεάσει καθοριστικά την ιστορία των έως τώρα κοινωνιών. Ο άνθρακας ανέδειξε την Ευρώπη και δη τη Μεγάλη Βρετανία ως κυρίαρχη δύναμη του 19ου αιώνα, ενώ το πετρέλαιο ανέδειξε τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ κυρίαρχες τον 20ό αιώνα. Ταυτόχρονα περιφερειακές δυνάμεις όπως η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, το Ιράκ, η Βενεζουέλα και η Νορβηγία αναδείχτηκαν ως τέτοιες εξαιτίας του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Αν προσθέσουμε στη λίστα χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή το Κουβέιτ που υπάρχουν εξαιτίας του πετρελαίου, καταλαβαίνουμε τον πολιτικό ρόλο που έπαιξε αυτή η κρίσιμη καύσιμη ύλη ιστορικά και πολιτικά.

Σε κάθε περίπτωση επέδρασαν και άλλοι παράγοντες για την ανάδειξη των δύο υπερδυνάμεων του 20ού αιώνα, αλλά η αφθονία πόρων που απολάμβαναν οι συγκεκριμένοι κοινωνικοί σχηματισμοί επισφράγισε την κυριαρχία τους έναντι των άλλων λιγότερο προνομιούχων. Βέβαια, όπως έδυσε η εποχή του χαλκού, του σιδή

ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΕΝΑ ΠΕΔΙΟ ΟΠΟΥ ΤΙΠΟΤE ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΣΤΑΘΕΡΟ

ρου και του άνθρακα, έτσι δύει και η εποχή του πετρελαίου. Η πυρηνική ενέργεια, το φυσικό αέριο και οι ΑΠΕ (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) 1 έρχονται να υποκαταστήσουν αρχικά το πετρέλαιο και στη συνέχεια να το αντικαταστήσουν. Ολα αυτά στο όνομα είτε της σωτηρίας του περιβάλλοντος είτε της ενεργειακής ασφάλειας είτε της απεξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια. Ανεξαρτήτως της πρόφασης, μια νέα εποχή ανατέλλει. Μια εποχή που νέες σπάνιες πρώτες ύλες θα είναι κρίσιμες, που νέες χώρες θα αναδυθούν ως κέντρα εμπορίου και εκμετάλλευσης και νέες τεχνολογικές εξελίξεις θα καθορίσουν τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων είτε προς το βέλτιστο είτε προς το χείριστο.

Ο αναδυόμενος πράσινος κόσμος

Ενα πρόσφορο παράδειγμα αναδυόμενου ενεργειακού κέντρου είναι η Κίνα. Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Ενέργειας, η Κίνα προπορεύεται στον πράσινο ανταγωνισμό, δηλαδή στη χρήση των ΑΠΕ για την παραγωγή ηλεκτρισμού, με μεγάλη διαφορά αγγίζοντας σχεδόν τα 300

TW (TerraWatts) το 2020-21, ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ (100 TW), την ΕΕ (67 TW), την Ινδία (32 TW), ενώ ο υπόλοιπος πλανήτης μετά βίας ξεπερνά τα 150 TW. 2 Η σύγκριση σίγουρα είναι περιττή, μια και η Κίνα ηγείται καθαρά. Εντούτοις, το μερίδιο των ΑΠΕ το 2019 ήταν 23,2%, αν και τα επόμενα χρόνια η αύξηση θα είναι εντυπωσιακή καθόσον η τεχνολογία εξελίσσεται, το κόστος παραγωγής πέφτει, η ενεργειακή κρίση βαθαίνει, ο τρέχων πόλεμος στην Ουκρανία εντείνει την κρίση και επιτείνει τις ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης από τη στιγμή που η Ρωσία κρατάει τα κλειδιά του ενεργειακού εφοδιασμού.

Την ίδια ανασφάλεια ένιωθε και η Κίνα προτού επενδύσει στην ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών, διότι οι ακτές της είναι μεγάλες σε μήκος και απέναντί τους βρίσκεται μια σειρά από νησιωτικές χώρες (Ταϊβάν, Ιαπωνία, Φιλιππίνες) που υποστηρίζονται από τον μεγαλύτερό τους ανταγωνιστή, τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες μάλιστα μαζί με τους συμμάχους τους κρατούν τα σκήπτρα της ναυτικής ισχύος. Συνεπώς, η μεταφορά της ενέργειας στη «διψασμένη» Κίνα θα είναι πάντοτε σε ομηρία, άρα η ανάπτυξη των ΑΠΕ απαντούσε πρωτίστως στο ερώτημα της ενεργειακής ασφάλειας και δευτερευόντως στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος, η οποία στην Κίνα είναι ιδιαίτερα έντονη λόγω της εκτεταμένης βιομηχανικής δραστηριότητας.

Συν τοις άλλοις, μαζί με την άνοδο των τεχνολογιών μηδενικού άνθρακα αναδύονται και οι νέες κρίσιμες πρώτες ύλες από τις οποίες κατασκευάζονται οι μονάδες ΑΠΕ (ανεμογεννήτριες, ηλιακά πάνελ) ή τα προϊόντα αποθήκευσης ενέργειας όπως οι μπαταρίες νέας γενιάς. Μερικές από τις πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας είναι ο χαλκός, ο μόλυβδος, το μολυβδαίνιο, το νικέλιο, ο ψευδάργυρος, το κοβάλτιο, το λίθιο κ.λπ.

Πολλές από αυτές τις ύλες είναι άνισα κατανεμημένες στον πλανήτη και βρίσκονται σε ασταθείς πολιτικά κοινωνίες (Hafner & Tagliapietra, 2020, p. ix). Μια τέτοια περιοχή είναι η ΛΔ του Κονγκό που φιλοξενεί τα

ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΕΝΑ ΠΕΔΙΟ ΠΟΥ ΤΙΠΟΤE ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΣΤΑΘΕΡΟ

μεγαλύτερα στον κόσμο αποθέματα κοβαλτίου, ύψους 3,5 δισ. μετρικών τόνων, με δεύτερη την Αυστραλία με 1,4 δισ. μ.τ. και τρίτη την Ινδονησία με 600 χιλιάδες μ.τ.3

Σαουδική Αραβία. Υπάρχει ζωή μετά το πετρέλαιο;

Οι κραταιές χώρες του ΟΠΕΚ (Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών) 4 θα βρεθούν εν ευθέτω χρόνω με λιγότερους πελάτες για τα ενεργειακά τους προϊόντα. Η τάση αυτή θα έχει αντίκτυπο στις οικονομίες που έχουν πλήρη εξάρτηση από το πετρέλαιο. Ο κρατικός προϋπολογισμός αυτών των κρατών και το επίπεδο διαβίωσης των κοινωνιών τους θα τεθούν υπό αμφισβήτηση εν συνόλω.

Συνεπώς, η πολιτική σταθερότητα θα βρίσκεται σε συνεχές ρίσκο, ειδικά σε εύθραυστες χώρες όπως είναι οι αραβικές αλλά και η Λιβύη. Ενας τρόπος για να μετριαστούν οι επιπτώσεις των επερχόμενων κρίσεων είναι οι επενδύσεις είτε σε φαραωνικά έργα είτε σε τεχνολογίες αιχμής. Παραδείγματος χάριν, η Σαουδική Αραβία έχει προγραμματίσει να χτίσει μια ολοκαίνουργια πόλη ονόματι Νίομ. Η Νίομ θα χτιστεί στη βορειοδυτική Σαουδική Αραβία, στις όχθες του κόλπου της Ακαμπα, ο οποίος βρίσκεται στην Ερυθρά θάλασσα.

Η φουτουριστική πόλη θα εκτείνεται σε μήκος 460 χιλιομέτρων, θα είναι χτισμένη στη βάση των πράσινων τεχνολογιών, το κόστος της θα ξεπεράσει τα 500 δισ. δολάρια, 6 θα έχει δικούς της νόμους λειτουργώντας ως αυτόνομη μονάδα, θα ηλεκτροδοτείται αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική και ηλιακή) και φιλοδοξείται ότι το πρώτο της τμήμα θα έχει χτιστεί έως το 2035.

Το στρατηγικό σημείο όπου βρίσκεται η πόλη θα επιτρέψει στους Σαουδάραβες να ενισχύσουν το στρατηγικό βάρος της χώρας και δη στον κόλπο της Ακαμπα, όπου βρίσκεται και το μοναδικό λιμάνι του Ισραήλ στην Ερυθρά θάλασσα. Βάσει αυτών των στρατηγικών υπολογισμών η Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, η Ιορδανία και η Αίγυπτος έχουν θέσει τη διπλωματία τους σε τροχιά σύγκλισης, επιχειρώντας να παρακάμψουν το παλαιστινιακό ενόσω συσπειρώνονται έναντι του αναθεωρητικού άξονα Τεχεράνης – Βαγδάτης – Δαμασκού – Βυρηττού.

Ωστόσο, αυτό που δεν έχει ξεκαθαριστεί είναι πώς θα επιτευχθεί ολιστικά η πράσινη μετάβαση, καθώς τα παράγωγα προϊόντα του πετρελαίου δεν είναι εφικτό να εκλείψουν, αν και έχουν γίνει μικρά βήματα προς μια κατεύθυνση περιορισμού των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ενα τέτοιο βήμα είναι η αντικατάσταση των πλαστικών συσκευασιών από χάρτινες, μολονότι έτσι αυξάνεται το κόστος. Βέβαια, άλλα παράγωγα του πετρελαίου όπως το καουτσούκ δεν είναι τόσο εύκολο να εκλείψουν αφού δεν υπάρχει εναλλακτική.

Ηλιος και άνεμος.

Από τη Σαχάρα στο Βερολίνο

Επιπροσθέτως, η Σαχάρα, ένα από τα πιο αφιλόξενα μέρη του πλανήτη, αναμένεται να παίξει αναβαθμισμένο ρόλο στην παραγωγή ενέργειας. Ως γνωστόν η έρημος της Σαχάρας είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο και είναι μια περιοχή ανεκμετάλλευτη και ακατοίκητη.

Επομένως, υπάρχουν πλέον οι κατάλληλες προϋποθέσεις καθώς επίσης και η τεχνολογία για την τοποθέτηση πάμπολλων μονάδων ανανεώσιμης ενέργειας βασισμένων στον ήλιο και τον άνεμο. Ερευνητές, μάλιστα, υπογραμμίζουν ότι η Σαχάρα έχει δυνητικά την ικανότητα να καλύπτει τέσσερις φορές τις ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη. Τα καταρτισθέντα σχέδια προβλέπουν την εγκατάσταση ηλιακών πάνελ σε Τυνησία και Μαρόκο, μολονότι οι επιπτώσεις για το περιβάλλον σε αυτή την περίπτωση θα είναι σοβαρότατες. Αυτό διότι καλύπτοντας το 20% της Σαχάρας με πάνελ υπολογίζεται ότι η θερμοκρασία θα ανέβει κατά 1,5°C, ενώ με 50% κάλυψη η θερμοκρασία θα ανέβει κατά 2,5°C, τη στιγμή που ο στόχος είναι η ανάσχεση της ανόδου της.

Σε κάθε περίπτωση, οι μονάδες αυτές εφόσον κατασκευαστούν θα ηλεκτροδοτήσουν με ανεξάντλητη ανανεώσιμη ενέργεια τις χώρες 8 που θα προχωρήσουν στα συγκεκριμένα έργα αιχμής. Η μεγάλη ωφελημένη από το εγχείρημα θα είναι οπωσδήποτε η Ευρώπη καθώς η εγγύτητα της βόρειας Αφρικής με τη γηραιά ήπειρο επιτρέπει τη σύνδεση των δύο περιοχών μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων ηλεκτρικής τροφοδοσίας. Ενα τέτοιο εγχείρημα είναι ο EuroAfrica Interconnector και ο EuroAsia Interconnector που συνδέουν την Ελλάδα και την Κύπρο με την Αίγυπτο και το Ισραήλ αντίστοιχα.

Τα συγκεκριμένα καλώδια δεν θα είναι τα μόνα του είδους αλλά θα υπάρξουν νέα που θα εκκινούν από την Τυνησία, την Αλγερία και το Μαρόκο και θα καταλήγουν στις βόρειες ακτές της Μεσογείου. Με αυτό τον τρόπο η Ευρώπη φιλοδοξεί να

ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΕΝΑ ΠΕΔΙΟ ΟΠΟΥ ΤΙΠΟΤE ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΣΤΑΘΕΡΟ

υποκαταστήσει το ρωσικό φυσικό αέριο αλλά και το πανάκριβο αμερικανικό σχιστολιθικό αέριο. Πιο συγκεκριμένα, στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον που εγκαινίασε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οι ΗΠΑ επιτυγχάνουν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους στην Ευρώπη, ανατρέποντας την ενεργειακή σύγκλιση Ευρώπης – Ρωσίας και απομειώνοντας την αυτονομία της Ευρώπης. Εντούτοις, η καινούργια αυτή εξέλιξη απλώς ανατρέπει τους βραχυπρόθεσμους και μεσοπρόθεσμους σχεδιασμούς των Ευρωπαίων, όχι τους μακροπρόθεσμους. Παρόλο που η ενεργειακή κρίση, η οποία προηγήθηκε της ρωσικής εισβολής, έδειχνε τα δόντια της, ένα ενδεχόμενο ενεργειακό σοκ πάντοτε είναι ένα πιθανό και δεν πρέπει να αποκλείεται επ’ ουδενί. Πάντως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 202126 (NextGenerationEU) που χρηματοδοτούν η ΕΕ και τα κράτη-μέλη, συνολικού ύψους 806,9 δισ. ευρώ,

ως απάντηση στις πολλαπλές κρίσεις που προκάλεσε η πανδημία του SARS-CoV-2, προσβλέπει να επενδύσει στις πράσινες και ψηφιακές τεχνολογίες, αν και το ποσό είναι σχετικά μικρό αν το συγκρίνουμε με τους στόχους, αφού θα δαπανηθεί μόλις το 6% του ΑΕΠ (2020) της ΕΕ.

Οι πετρελαιάδες που ξαφνικά «πρασίνισαν»

Συγχρόνως, θα υπέθετε κανείς πως οι επιχειρήσεις-κολοσσοί που δραστηρι

οποιούνται στον χώρο της ενέργειας θα είναι οι μεγάλοι χαμένοι της όλης μετάβασης, μια και ο λόγος ύπαρξής τους απομακρύνεται. Κάτι τέτοιο απέχει πολύ από την πραγματικότητα, αφού ήδη πολλές από τις πετρελαϊκές εταιρείες που «ηγήθηκαν» στη ρύπανση του πλανήτη και πρόβαλλαν κωλύματα σε κάθε προσπάθεια αλλαγής πορείας όσο πλούτιζαν τώρα ηγούνται της πράσινης μετάβασης με τις επενδύσεις τους στις ΑΠΕ και τις πράσινες τεχνολογίες.

Οπως αποκαλύπτει ο «Guardian», 11 οι πετρελαϊκές εταιρείες έχουν προχωρήσει σε μια σειρά από πράσινες επενδύσεις που συμπεριλαμβάνουν την αιολική ενέργεια, την αύξηση της χωρητικότητας των μπαταριών και συσκευές δέσμευσης και αποθήκευσης του άνθρακα (Carbon Capture and Storage – CCS). Ο γαλλικός ενεργειακός μονοπωλιακός όμιλος Total επένδυσε σχεδόν 1 δισ. δολάρια ώστε να αποκτήσει τη Saft, εταιρεία παραγωγής μπαταριών με ιστορία ενός αιώνα. Επίσης, όταν η Total πρωτοεισήλθε στην αγορά των ΑΠΕ είχε δαπανήσει 1,4 δισ. δολάρια για να αποκτήσει τη SunPower, έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ηλιακών πάνελ στις ΗΠΑ.

Ελ Σαλβαδόρ. Φορολογικός παράδεισος τεχνολογίας

Ο πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ Ναγίμπ Μπουκέλε σχεδιάζει να χτίσει μια νέα πόλη στους πρόποδες ενός ηφαιστείου, η οποία θα χρηματοδοτηθεί από τα έσοδα του bitcoin και φιλοδοξεί να παρέχει φτηνή ανανεώσιμη ενέργεια για την εκ νέου 11 «Green really is the new black as Big Oil gets a taste for renewables» – https://www. theguardian.com/business/2016/may/21/ oil-majors-investments-renewable-energysolar-wind

ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΕΝΑ ΠΕΔΙΟ ΟΠΟΥ ΤΙΠΟΤE ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΣΤΑΘΕΡΟ

«εξόρυξη» κρυπτονομισμάτων, ξεπλένοντας παράλληλα τα χρήματα των –εγχώριων και μη– μαφιόζων.

Η νέα φουτουριστική πόλη σχεδιάζεται να είναι σε σχήμα νομίσματος και θα χτιστεί στη νοτιοανατολική περιοχή της χώρας Λα Ουνιόν, όπου βρίσκεται το ηφαίστειο Κοντσάγουα. Το τελευταίο εκλύει αέναα γεωθερμική ενέργεια και το Ελ Σαλβαδόρ θα επιχειρήσει το μεγάλο άλμα, επεκτείνοντας την κερδοφορία των μεγάλων καρτέλ.

Η νέα πόλη βάσει των δεσμεύσεων του προέδρου δεν θα έχει άμεσους φόρους παρά μόνο ΦΠΑ (συνταγή βγαλμένη από τα νεοφιλελεύθερα εγχειρίδια), θα τροφοδοτείται από πάμφθηνη γεωθερμική ενέργεια (ήδη το 25% της εγχώριας ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται σε γεωθερμική μορφή), η οποία με τη σειρά της θα χρηματοδοτηθεί από τα έσοδα των bitcoins και θα χρηματοδοτεί την πανάκριβη ψηφιακή «εξόρυξη» των κρυπτονομισμάτων. Χαρακτηριστικά, το κόστος για την παραγωγή ενός bitcoin με τις υπάρχουσες τιμές στα μικροτσίπ, στους επεξεργαστές και στις τιμές ρεύματος υπολογίζεται σε περίπου 7.000-11.000 δολάρια.

Συνεπώς, αυτό που εφεξής θα προσφέρει το Ελ Σαλβαδόρ είναι η αξιοποίηση του λιμνάζοντος κεφαλαίου που έχει συσσωρευτεί από τις εγκληματικές δραστηριότητες των λατινοαμερικανικών καρτέλ, φτηνή ενέργεια που θα παράγει φτηνό bitcoin –άρα και φτηνότερο ξέπλυμα–, ανωνυμία στην αποθήκευση χρήματος καθώς και στις συναλλαγές. Ολα αυτά περιγράφουν ένα νέο φορο

λογικό παράδεισο υψηλής τεχνολογίας που βρίσκεται εν τη γενέσει.

Οι έξι παγίδες της πράσινης μετάβασης

Καθώς η πράσινη διαδικασία εξελίσσεται, διαγράφονται ευκρινέστερα οι κίνδυνοι που καιροφυλαχτούν. 1 Οσο επιταχύνεται η ενεργειακή μετάβαση σε ΑΠΕ είναι πιθανή η ανάπτυξη πολλαπλών καρτέλ των παραγωγών που θα αφορούν τις κρίσιμες πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των μονάδων. Παρομοίως έπραξε ο ΟΠΕΚ

τη δεκαετία του ’70 με το πετρέλαιο. Τέτοιες ενώσεις παραγωγών είναι πιθανόν να εκβιάσουν για την επίτευξη μεγαλύτερων τιμών αλλά και την επιβολή θέσεων, δηλαδή να χρησιμοποιήσουν την προνομιακή θέση που θα καταλαμβάνουν στην αγορά ώστε να επιτύχουν πολιτικούς στόχους. 2 Για την επίτευξη της μετάβασης απαιτείται ρευστότητα που μέχρι στιγμής την παρέχουν μόνο οι κεφαλαιαγορές. Εφόσον ένα κράτος επιλέξει να έρθει σε ρήξη με αυτές τις δομές θα βρεθεί χωρίς χρηματοδότηση. Αυτό μοιραία θα οδηγήσει

σε πάγωμα των πράσινων επενδύσεων και της επίτευξης των στόχων της μείωσης της παγκόσμιας θερμοκρασίας. 3

Η «κατάρα του πετρελαίου» ήταν ένας χαρακτηρισμός που έχει αποδοθεί σε χώρες όπως η Βενεζουέλα με βασικό οικονομικό πυλώνα την παραγωγή πετρελαίου. Οταν οι συνθήκες στην αγορά μεταβληθούν, τότε η πλούσια πετρελαιοπαραγωγός χώρα θα βιώσει μια σκληρότατη οικονομική κρίση που θα έχει αντίκτυπο σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Το

ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΕΝΑ ΠΕΔΙΟ ΟΠΟΥ ΤΙΠΟΤE ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΣΤΑΘΕΡΟ

ίδιο ενδέχεται να συμβεί σε όσες οικονομίες στηρίξουν την οικονομία τους στην παραγόμενη σπάνια ύλη. Μια τέτοια περίπτωση ενδέχεται να είναι η ΛΔ του Κονγκό που έχει τα μεγαλύτερα αποδειγμένα αποθέματα κοβαλτίου, υλικού αναγκαίου για την κατασκευή μονάδων ΑΠΕ. Βέβαια, μια προνοητική χώρα πάντοτε έχει την επιλογή να επενδύσει σε μια διαφοροποιημένη οικονομία και στο μέλλον. Παρομοίως πράττει η Νορβηγία εκμεταλλευόμενη τα μεγάλα

αποθέματα πετρελαίου και αερίου που διαθέτει. Εχει δημιουργήσει ένα ταμείο για τις επόμενες γενιές, όταν τα αποθέματα θα έχουν εξαντληθεί. Η αξία του ταμείου αυτήν τη στιγμή εκτιμάται στο 1,4 τρισ. δολάρια. 13

Ενεργειακή ομηρία και πεδίο κυβερνοεπιθέσεων

4 Η ανάπτυξη των ηλεκτρικών δικτύων που θα έχουν βασική πηγή τις ΑΠΕ αφενός δημιουργεί τις συνθήκες για περαιτέρω συνεργασία,

αφετέρου διευρύνει τους γεωπολιτικούς κινδύνους. Αυτό διότι η μια χώρα μπορεί να θέσει την άλλη ή τις άλλες σε ομηρία. Η Ρωσία έπραξε ομοίως με την ΕΕ όταν συνδέθηκαν μέσω αγωγών οι αγορές τους. Αργότερα, μόλις η Ουκρανία έπεσε θύμα της επιθετικότητας της Μόσχας, η ΕΕ βρέθηκε εκτεθειμένη στον κίνδυνο ενός ενεργειακού σοκ όσο βίωνε το κόστος της ενεργειακής κρίσης. Βέβαια, αυτή η έκβαση, δεν είναι μονόδρομος, αφού πολλά είναι τα

Editorial

el-gr

2022-05-22T07:00:00.0000000Z

2022-05-22T07:00:00.0000000Z

https://epaper.documentonews.gr/article/283480734786659

Documento Media