Documento Media

Ηταν ακροδεξιά η Μεγάλη Ιδέα;

Λόγος για τον «προοδευτισμό» του Βενιζέλου, την «ακροδεξιά» ροπή του Δραγούμη και την τομή στη σκέψη τους

Του Ακη Γαβριηλίδη Μεταδιδάκτορα Πολιτικής Ανθρωπολογίας, μεταφραστή

Σύμφωνα με μια ερμηνεία που αποτελεί κοινό κτήμα, οι ονομασίες «Aριστερά» και «Δεξιά» άρχισαν να χρησιμοποιούνται από την εποχή περίπου της Γαλλικής Επανάστασης και μετά ως προσδιορισμοί των δύο βασικότερων –και αντίπαλων– πολιτικών τάσεων που υπάρχουν σε μια κοινωνία: της κατά τεκμήριο πιο προοδευτικής και της πιο συντηρητικής αντίστοιχα. Οι ονομασίες αυτές προέκυψαν λίγο πολύ ενδεχομενικά: οφείλονταν στο ότι απλώς σε κάποια συνεδρίαση οι μεν έτυχε να καθίσουν από δω και οι δε από κει.

Ενα αιώνα περίπου αργότερα οι προσδιορισμοί αυτοί άρχισαν να αποκτούν περιεχόμενο σε αναφορά με ένα πιο ουσιαστικό πολιτικό κριτήριο: το πρόταγμα του σοσιαλισμού και τη συνακόλουθη ιδέα της επανάστασης. Αριστερός ήταν όποιος με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συμμεριζόταν ένα σχέδιο, επιθυμούσε και αγωνιζόταν για μια νέα κοινωνία, η οποία θα καταργούσε την καπιταλιστική εκμετάλλευση.

Ιδίως με βάση αυτό τον ορισμό, καλό είναι να παρατηρήσουμε, καταρχάς, ότι οι δύο όροι είναι ασύμμετροι: στη μεν ιδιότητα του αριστερού αποδίδεται απολύτως θετική και τιμητική έννοια, τουλάχιστον από όσους την επικαλούνται – και ακριβώς όσοι την επικαλούνται είναι κιόλας και αυτοί που τη διεκδικούν, εφόσον αποτελεί στοιχείο υπερηφάνειας και αυτοεκτίμησης γι’ αυτούς. Εκφραση αυτού ακριβώς του φαινομένου είναι και το ότι ανέκαθεν προέκυπταν διαμάχες για το ποιος είναι περισσότερο αριστερός. Δεν πρέπει να υπάρχει άνθρωπος που να ισχυρίστηκε ότι είναι αριστερός χωρίς να βρεθεί κάποιος άλλος που να το αμφισβητήσει. Αντίθετα, η ιδιότητα του δεξιού συνήθως είναι «εξώνυμο»· ελάχιστοι τη διεκδικούν οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Και μια τέτοια διεκδίκηση θα μπορούσε να είναι ένα αρκετά ασφαλές κριτήριο για να διακρίνουμε ποιοι είναι ακροδεξιοί.

Ο νεότερος αυτός καθορισμός διήρκεσε επίσης περίπου έναν αιώνα. Ισχυσε φυσικά και στην Ελλάδα, όπου παρήγαγε συλλογικές ταυτότητες και μάλιστα ιδιαίτερα ισχυρές. Είναι όμως ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι η παραγωγή αυτών των υποκειμενικοτήτων δεν αρθρώθηκε τόσο γύρω

Ο «κακομοίρης» Ιων

el-gr

2021-11-28T08:00:00.0000000Z

2021-11-28T08:00:00.0000000Z

https://epaper.documentonews.gr/article/282875144058060

Documento Media