Εν συντομία

Σαράντα οκτώ ταξίδια μόλις σε έξι χρόνια έχει κάνει ο συγγραφέας του «Γκογκί [Μνήμη]», ο οποίος μοιράζεται μοναδικές στιγμές από την Πόλη των πόλεων, από την Πόλη των προγόνων του.

Γιατί ενδιαφέρει

Βιωματική περιήγηση.

Ηταν Νοέμβριος του 2015 όταν κάποια καλή νεράιδα με άγγιξε. Ανοιξε τον δρόμο ενός πρόσφυγα Τσιγγάνου τρίτης γενιάς ώστε το όνειρο ζωής να γίνει πραγματικότητα. Ηταν η ολοκλήρωση της έρευνας ζωής για το «Γκογκί [Μνήμη]» (εκδόσεις Απαρσις) – η ιστορική υποχρέωση στις μνήμες των παππούδων προσφύγων που έφυγαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922. Επειδή δεν αρνήθηκαν την πίστη τους στον Χριστό και στην Παναγιά. Κωνσταντινουπολίτες για τουλάχιστον πέντε γενιές· ο παππούς μου Νικόλαος Μπατζαλής (Κωνσταντινούπολη 1896 – Αμαλιάδα 1982) μου μιλούσε για τον πατέρα του Θανάση που είχε δικό του μαγαζάκι στο Εμινονού. Αρα μιλάμε για ρίζες τουλάχιστον 200 χρόνων.

Επιστροφή στις οικογενειακές ρίζες

Οι πρώτες μου ανάσες στην Πόλη των πόλεων αξέχαστες. Ρίγη συγκίνησης αλλά και μια βεβαιότητα ότι βρίσκομαι στο σπίτι μου. Πιστεύω ότι όλοι οι πρόσφυγες με την ίδια καταγωγή έχουν αισθανθεί αυτά τα μοναδικά συναισθήματα. Πρώτο ξενοδοχείο που έμεινα ήταν το Latin Hotel στην περιοχή Σουλταναχμέτ. Παλιά Πόλη την αποκαλούν. Ετσι την είχαν αποκαλέσει και οι ταξιδιωτικοί μου πράκτορες, ο Αγγελος και η Σοφία.

Περίπου έξι πάρα δέκα το πρωί. Ο ιμάμης ξεκίνησε την προσευχή του. Αν και δεν είμαι θρησκόληπτος ή χριστιανός που ακολουθεί πιστά το εθιμοτυπικό –ξέρετε, νηστεία Τετάρτη και Παρασκευή και εκκλησιασμός κάθε Κυριακή–, στην περιοχή της Αγια-Σοφιάς φούντωσε μέσα μου η ανάγκη για προσευχή! Στη συνέχεια; Μετά το καταπληκτικό πρωινό στο ξενοδοχείο με γεύσεις οικείες, αφού δεν διαφέρουμε και τόσο ως λαοί της Μεσογείου, ξεκίνησα το περπάτημα.

Πρώτη στάση στην πλατεία Σουλταναχμέτ, Αγία του Θεού Σοφία. Προσευχή κάτω από την εικόνα της Παναγιάς. Στη συνέχεια ακολούθησα τη διαδρομή του τραμ: Γκιουλχανέ, Σίρκετζι, Εμινονού, Γέφυρα του Γαλατά. Μέρη μοναδικά. Χώματα και αρώματα που ένιωθα ότι σε μια προηγούμενη ζωή τα έχω ξαναμυρίσει και τα έχω ξαναγγίξει. Συνέχισα με τα πόδια. Αν και η συγκοινωνία είναι ανά πέντε έως δέκα λεπτά για να πας όπου θέλεις. Με τον χάρτη της Πόλης στα χέρια, ένα μικρό μπουκάλι νερό και τη φωτογραφική μηχανή μου. Κιουτσουκπαζάρ, Τζιμπαλί, Φενέρ. Εφτασα στο πατριαρχείο. Ενα κερί και μια ευχή: μόνο υγεία!

Ζήτησα από τον υπεύθυνο του ναού λίγο αγιασμό. Μου εξήγησε ότι μπορώ να πάρω από την εκκλησία της Παναγίας της Βλαχέρνας. Δέκα με δεκαπέντε λεπτά με τα πόδια πιο μακριά. Συνέχισα στον Κεράτιο κόλπο. Δύο ακόμη περιοχές: Μπαλάτ, Αϊρανσαράι. Φτάνω έξω από την εκκλησία, καλημερίζω στα τουρκικά δυο ηλικιωμένους που κάθονται μπροστά σε ένα καφενεδάκι, απέναντι από τον ναό.

«Κριστιάν;» με ρωτούν. «Εβέτ» τους απαντώ. Με προσκαλούν να με κεράσουν καφέ. Πήγα κοντά τους με ευχαρίστηση και χωρίς ταμπού. Από παιδί αντιστέκομαι στα στερεότυπα που προσπαθούν κάποιοι να μας επιβάλουν. Αλλωστε με την πολιτισμική μου ταυτότητα ως Ρομ (Τσιγγάνος) αυτό το έχω βιώσει στον υπερθετικό βαθμό.

Παρουσίαση του βιβλίου στο Ζωγράφειο Λύκειο

Τον Ιούνιο του 2017 με το τρομοκρατικό χτύπημα στο αεροδρόμιο «Κεμάλ Ατατούρκ» βρισκόμουν στην Κωνσταντινούπολη. Με τον καρντεσίμ Σελίμ που βοήθησε τα μέγιστα στην έρευνα και τη συλλογή πληροφοριών για το «Γκογκί [Μνήμη]». Πάντα καταλήγαμε σε κάποιο κεμπάπ, Adana kebap, το αγαπημένο μου. Επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο δεν έχω αντιληφθεί τα τραγικά γεγονότα που έχουν συμβεί στο αεροδρόμιο. Με τον θάνατο 5060 αθώων τουριστών και Τούρκων.

Σηκώθηκα το πρωί, κατά τις 7.15, και κατέβηκα στον ημιώροφο για πρωινό. Εκεί με πλησίασε ο υπεύθυνος του ξενοδοχείου με ευγένεια και με ενημέρωσε ότι από

χτες το βράδυ ο φίλος μου Σελίμ μου άφησε μήνυμα: να μη μετακινηθώ. Θα ερχόταν κατά τις δέκα, δέκα και κάτι για να με πάρει από το ξενοδοχείο και να με φιλοξενήσει στο σπίτι του μέχρι να ηρεμήσουν τα πράγματα. Ειλικρινά τα έχασα.

Τελικά βρεθήκαμε με τον αδερφό Σελίμ. Προσπάθησε να με καθησυχάσει γιατί νόμιζε ότι είχα πανικοβληθεί. Οταν είδε ότι όλα είναι εντάξει και πως ήμουν έτοιμος να φύγουμε για την ασιατική ακτή, στο Ουσκιουντάρ, χάρηκε.

Σε κάθε ταξίδι μου στην παγκόσμια πόλη προσπαθώ να περπατώ όσο αντέχω και να κοιμάμαι ελάχιστα. Είναι έρωτας; Είναι νοσταλγία; Είναι η ιστορία της; Είναι οι μνήμες των προγόνων που κουβαλώ; Είναι ένα χαρμάνι όλων αυτών; Η μεγάλη αλήθεια είναι ότι οι πολίτες δεν έχουμε τίποτε να χωρίσουμε μεταξύ μας. Καθώς σε κάθε ταξίδι μου από τότε που ξεκίνησα μένω πάντα στις περιοχές Σουλταναχμέτ, Τζεμπερλίτας, Μπεϊαζίτ, με έχουν γνωρίσει αρκετοί ντόπιοι για τους οποίους είμαι το «μπατζανάκι», ο «κομσουλάρ» (γείτονας), ο «καρντεσίμ».

Εξι χρόνια, 48 ταξίδια στην Πόλη των προγόνων μου. Περπάτησα με τα πόδια, πήρα το τραμ και το μετρό. Συνάντησα ανθρώπους που με μοναδικό φιλότιμο προθυμοποιήθηκαν να μου δώσουν πληροφορίες για τους Tsiggene της Κωνσταντινούπολης. Με βοήθησε πολύ η γλώσσα. Δίχως να την κατέχω σε τόσο καλό βαθμό, καταφέρνω να συνεννοηθώ. Εχω εισπράξει αγάπη από τους πολίτες της Πόλης. Και όλοι ξέρουν ότι είμαι Ελληνας. Δεν με έχει ενοχλήσει κανείς, μα κανείς. Επειδή υπάρχει θεός και είναι ένας για όλους τους λαούς του κόσμου, άσχετα πώς τον αποκαλεί ο καθένας μας.

Μια μέρα ένας άλλος καλός άγγελος, ο σπουδαίος καλλιτέχνης, συνεργάτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου, φίλος από τη Δράμα και κάτοικος Κωνσταντινούπολης Ioannis Byros με οδήγησε στα σκαλοπάτια του Ζωγράφειου. Με σύστησε στον διευθυντή, τον Γιάννη Δεμιρτζόγλου. Ολη η πλάση συνωμότησε για να γίνει μια υπόσχεση και το όνειρο ενός ολόκληρου λαού πραγματικότητα. Η παρουσίαση του «Γκογκί [Μνήμη]» στο Ζωγράφειο Κωνσταντινούπολης είναι μια ιστορική δικαίωση. Για τους ανατολίτες χριστιανούς Τσιγγάνους της Κωνσταντινούπολης.

Εχω εισπράξει αγάπη από τους πολίτες της Πόλης. Και όλοι ξέρουν ότι είμαι Ελληνας