Στα τέλη του 20ού αιώνα η κατάρρευση του αμερικανικού ονείρου και η τραγωδία της καπιταλιστικής ουτοπίας εμπνέουν τον Τρέισι Λετς να γράψει το έργο «Killer Joe». Ο αμερικανικός Νότος της εξαθλίωσης –εκεί όπου οι άνθρωποι αποκαλούνται trailer trash (σκουπίδια των τροχόσπιτων)–, η χαμένη ευτυχία των Ηνωμένων Πολιτειών, η επιβίωση σε ένα άγριο και βίαιο περιβάλλον. Αυτό το έργο επέλεξε ο Γιάννης Στάνκογλου για την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα στο θέατρο Εμπορικόν και ο πρωταγωνιστής Κώστας Νικούλι μιλάει για τα θέματα που φωτίζει το έργο, για τον δρόμο που άνοιξε η κίνηση του #ΜεΤοο στο θέατρο, αλλά και για την επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά «Σασμός».

Το «Killer Joe» καθρεφτίζει μια αθέατη πλευρά της Αμερικής και βάζει στο κάδρο ανθρώπους που έχουν τεθεί στο περιθώριο.

Πρόκειται για μια απαίδευτη κοινωνία που επιβιώνει χωρίς καμία ελπίδα και προσδοκία. Οι ήρωες ζουν σε τροχόσπιτα και έχουν εγκλωβίσει τους εαυτούς τους σε μια σκοτεινή πραγματικότητα. Ολοι κυνηγούν το «λαχείο», τη μία πιθανότητα στο εκατομμύριο για να διαφύγουν από αυτήν τη συνθήκη. Οι ήρωες κινούνται διαρκώς επιπόλαια και με άγνοια των επιπτώσεων στις οποίες τους οδηγούν οι πράξεις τους. Το κείμενο είναι ένα βαθύ και εσωτερικό σχόλιο για τις ανθρώπινες σχέσεις, την οικογένεια, αλλά και τη βία που γεννιέται στο εσωτερικό της.

Με ποιον τρόπο αναδεικνύονται θέματα όπως η ενδοοικογενειακή βία και οι σχέσεις εξουσίας;

Το έργο ψηλαφίζει αυτές τις θεματικές είτε άμεσα είτε έμμεσα. Οι άνθρωποι μετατρέπονται σε άψυχα υλικά και πέφτουν θύματα βίαιης μεταχείρισης. Η πορεία του δικού μου χαρακτήρα σχετίζεται με το χαμένο όνειρο και το κυνήγι χρημάτων με κάθε κόστος προκειμένου να υπάρξει διαφυγή από αυτήν τη ζωή. Αργότερα έρχονται η ματαίωση, η απογοήτευση και η

αδυναμία ανάληψης ευθύνης. Εκεί που διατηρούμε την ψευδαίσθηση ότι καθορίζουμε τα πράγματα, στην πορεία διαπιστώνουμε ότι η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη και μας υπερβαίνει. Νιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο, αλλά τελικά δεν γνωρίζουμε καν τι σημαίνει αυτό για μας και τους γύρω μας. Μέσα από την παράσταση θέλουμε να μιλήσουμε για τη βία στους κοντινούς μας κύκλους και για την ένταση μες στην οικογένεια. Εμείς λέμε ακριβώς αυτό. Οτι μπορεί να μιλάμε για το Τέξας, αλλά κάτι τέτοιο είναι πιθανό να συμβαίνει και πίσω από τη διπλανή μας πόρτα. Κομμάτι της επίλυσης οποιουδήποτε προβλήματος είναι η γνώση.

Το κοινωνικό πλαίσιο είναι τελικά αυτό που εγκλωβίζει τους ήρωες σε αδιέξοδο;

Το έργο εστιάζει πιο βαθιά στις εσωτερικές σχέσεις και τις εντάσεις της οικογένειας, στην καταπίεση ανάμεσα στα μέλη της, την απώλεια της συνειδητοποίησης ότι συμβαίνει αυτό. Ωστόσο, αντιλαμβανόμαστε και το υπάρχον πλαίσιο και το κοινωνικό περιβάλλον μες στο οποίο κινούνται οι χαρακτήρες. Αυτοί οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη για μια βάση, προσπαθούν να αποκτήσουν έστω την ψευδαίσθηση ότι ζουν σε ένα σπίτι ενώ έχουν βρεθεί εντελώς μετέωροι.

Συναντάμε στην παράσταση στοιχεία γουέστερν βγαλμένα από την κινηματογραφική παράδοση των αδερφών Κοέν και του Κουέντιν Ταραντίνο;

Προφανώς. Οι βίαιες καταστάσεις μας χτυπούν κατακούτελα κατά τη διάρκεια της παράστασης, αναγνωρίζουμε όμως μέσα σε αυτές και στοιχεία κωμωδίας. Από το γέλιο γίνεται στροφή σε πιο σκοτεινές καταστάσεις. Το κείμενο φωτίζει ιδανικά αυτές τις τραγικές στιγμές. Οι ήρωες προσπαθούν διαρκώς να δικαιολογήσουν τις συμπεριφορές τους, να βάλουν όλη τους την ενέργεια στο να υποστηρίξουν τις πράξεις τους. Δεν λειτουργούν σύμφωνα με τις συμβάσεις και την κοινωνική ηθική. Για παράδειγμα, ο χαρακτήρας που υποδύομαι προσπαθεί να σκοτώσει τη μητέ

«Killer Joe» του Τρέισι Λετς σε σκηνοθεσία Γιάννη Στάνκογλου. Ερμηνεύουν: Γιάννης Στάνκογλου, Κώστας Νικούλι, Κωνσταντίνος Σειραδάκης κ.ά. Θέατρο Εμπορικόν (Σαρρή 11, Ψυρρή)

ρα του γιατί έχει ασφάλεια ζωής 50.000 δολάρια.

Ποια είναι η γνώμη σας για τις καταγγελίες που είδαν το φως της δημοσιότητας στον χώρο του θεάτρου;

Θεωρώ ότι αποτελεί θετικό βήμα το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι αποφάσισαν να βγουν μπροστά και να μιλήσουν. Είναι μια πράξη που απαιτεί τρομερή δύναμη και θάρρος. Νομίζω ότι βαδίζουμε προς κάτι διαφορετικό και έχει γίνει η αρχή για μια πιο φωτεινή συνθήκη, για να σπάσει η προηγούμενη τοξικότητα. Διανύουμε ακόμη μια μεταβατική περίοδο, η ζυγαριά όμως γέρνει προς το θετικό. Οι νέοι ίσως είναι πιο συνειδητοποιημένοι απέναντι σε αυτά τα ζητήματα, ωστόσο είναι σημαντικό όλο αυτό να επηρεάσει και τους μεγαλύτερους ανθρώπους στον χώρο του θεάτρου.

Εχετε δεχτεί στο παρελθόν σχόλια για την αλβανική σας καταγωγή. Πιστεύετε ότι ρατσιστικές αντιλήψεις επιβιώνουν και σήμερα;

Ο ρατσισμός δύσκολα εξατμίζεται. Εκεί που νομίζουμε ότι έχουν αλλάξει τα πράγματα, συνειδητοποιούμε ότι συντηρούνται ακόμη τέτοιες νοοτροπίες και απόψεις. Από την πλευρά μου θεωρώ ότι δεν είναι πρόβλημα η διαφορετικότητα. Ελπίζω να φτάσουμε σε ένα σημείο που δεν θα υπάρχουν πια ετικέτες και θα μπορούμε να επικοινωνούμε πιο ουσιαστικά, με τρόπους που δεν χωράνε μέσα σε λέξεις.

Ποιο είναι το σχόλιό σας για την αποχώρηση του Αρη Σερβετάλη από τον «Ρινόκερο» και τη συζήτηση που ακολούθησε;

Πιστεύω ότι είναι δικαίωμα του καθενός να εμβολιαστεί ή να μην εμβολιαστεί. Ο Αρης Σερβετάλης είχε ξεκαθαρίσει από την αρχή την άποψή του γι’ αυτό το ζήτημα. Από κει και πέρα είναι ένα θέμα που αφορά την παραγωγή. Η συζήτηση που ακολούθησε αποδεικνύει ότι επιλέγουμε να βάζουμε ταμπέλες. Είναι αλήθεια ότι ένα κομμάτι της κοινωνίας αυτήν τη στιγμή δεν μπορεί να παρακολουθήσει μια θεατρική παράσταση. Αυτό είναι μια προβληματική συνθήκη.

«Ο ρατσισμός δύσκολα εξατμίζεται. Εκεί που νομίζουμε ότι έχουν αλλάξει τα πράγματα, συνειδητοποιούμε ότι συντηρούνται ακόμη τέτοιες νοοτροπίες και απόψεις»