Η είσοδος της δεκαετίας του 1990 συνοδεύτηκε από κοσμογονικές εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο. Η διάλυση της ΕΣΣΔ και η κατάρρευση των καθεστώτων του ανατολικού συνασπισμού –με συμβολική πράξη την πτώση του Τείχους του Βερολίνου– άλλαξαν τους παγκόσμιους γεωστρατηγικούς συσχετισμούς.

Η απελευθέρωση των αγορών και του κεφαλαίου οδήγησε σε αλλαγή των συσχετισμών μεταξύ πολιτικής και οικονομίας και μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας. Κάτω από μια ουδέτερη, φαντασιακού τύπου γενίκευση, την παγκοσμιοποίηση, που καλυπτόταν από ένα αόρατο, τεχνοκρατικό, υπερ-ταξικό πέπλο, ο νεοφιλελευθερισμός και οι ασύδοτοι μηχανισμοί του ανταγωνισμού άρχισαν να διαμορφώνουν τις δομές της παγκόσμιας κυριαρχίας τους.

Στην Ευρώπη η θεσμική – συμβολαιική αναγνώριση και κατοχύρωση του νεοφιλελεύθερου προτύπου συντελέστηκε με την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ (Φεβρουάριος 1992). Η απελευθέρωση των αγορών και η αυτονόμηση των μηχανισμών του ανταγωνισμού δημιούργησαν σε μικρό χρονικό διάστημα δύο στρατηγικά πεδία ανισοτήτων.

Το πρώτο αφορά το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης, όπου στην Ευρώπη ο ανταγωνισμός αυτός διαμορφώθη