Στις 20 Οκτωβρίου 2010 ξεκίνησε το ταξίδι του ο μονόλογος «Ο συμβολαιογράφος» του Νίκου Βασιλειάδη, σε σκηνοθεσία Γιώργου Καραμίχου, με την Υρώ Μανέ στον πιο οριακό ρόλο της καριέρας της: αυτόν της Ερασμίας, μιας εγκλωβισμένης χήρας σε ένα περίπτερο που ζητάει να αγαπηθεί και να αγαπήσει σε μια επαρχιώτικη κοινωνία γεμάτη ταμπού και στερεότυπα. Εντεκα χρόνια μετά, στις 20 Οκτωβρίου 2021, η παράσταση πηγαίνει στην Αίθουσα Θεάτρου του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης για να συγκινήσει και να προβληματίσει εκ νέου.

Συναντήσαμε την πρωταγωνίστρια Υρώ Μανέ έπειτα από μία ακόμη πρόβα της. Μια γυναίκα ισορροπημένη, λαμπρή, όλο χιούμορ, από τη στόφα της μεγάλης ηθοποιού που δοκιμάστηκε επιτυχώς στην κωμωδία και θέλησε κάποια στιγμή να ξανοιχτεί και σε άλλα πράγματα, ριψοκίνδυνα ενδεχομένως για τη σχέση της με το κοινό της. Από τη Φλώρα στα «Εγκλήματα», στην ελευθέρων ηθών «Ρένα» του Αύγουστου Κορτώ και τώρα στη ρημαγμένη ψυχικά Ερασμία του «Συμβολαιογράφου»· κομμάτια όλα που φανερώνουν πως πολλά έγιναν και πολλά ακόμη θα γίνουν στη διαδρομή της Υρώς Μανέ.

Η Ερασμία, η ηρωίδα που καλείστε να παίξετε ξανά επί σκηνής, έχει ένα έντονα τραγικό στοιχείο.

Είναι μια ιλαροτραγωδία γραμμένη από τον Νίκο Βασιλειάδη. Εχει πολλά κωμικά στοιχεία και άλλα τόσα δραματικά. Αν θυμηθώ την εποχή πριν από ακριβώς έντεκα χρόνια που πρωτοέκανα πρόβες, ο ρόλος ήταν η απόλυτη πρόκληση. Είχαμε ξεκινήσει από το θεατράκι του Γιώργου Αρμένη, δασκάλου μου στο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Γιώργου Καραμίχου. Προσέγγιζα σιγά σιγά τον ρόλο με μεγάλη αγάπη, δέος και αγωνία, ακροβατώντας μεταξύ κωμικού και δραματικού. Ηταν και η πρώτη φορά στη ζωή μου που τολμούσα κάτι τέτοιο. Σηματοδότησε την αλλαγή στον τρόπο που με έβλεπαν οι άλλοι, το κοινό και οι άνθρωποι του χώρου μου, καθώς πλέον ξέφευγα από την καθαρόαιμη κωμωδία.

«Δεν χρειάζεται να είσαι αλλιώς, παρά μόνο ταπεινός όταν κάνεις αυτήν τη δουλειά και την αγαπάς βαθιά και ξέρεις γιατί την έχεις επιλέξει.

Αν είσαι υπερφίαλος, μπορεί να οδηγηθείς σε ακραίες συμπεριφορές»

Αν πάμε στο 2010, τότε που ξεκίνησε η ανατροπή με αυτό το έργο, οφείλω να παρατηρήσω πως το τολμήσατε σε σχετικά ώριμη ηλικία.

Μα δεν μπορείς να τολμήσεις πιο νέα τέτοια ακροβασία μεταξύ δραματικού και κωμικού. Δεν είναι το ίδιο όπως όταν έχεις έναν μονόλογο εμβόλιμο σε ένα έργο μαζί με άλλους. Εννοείται πως δεν θα το τολμούσα παλαιότερα να είμαι με μονόλογο επί σκηνής για 70 λεπτά. Θα έπρεπε να κουβαλάω στις αποσκευές μου μεγάλη σιγουριά για τα εκφραστικά μου μέσα για να μπορώ να δοκιμαστώ σε κάτι που ελάχιστοι ίσως θα πίστευαν ότι μπορώ να κάνω. Ο κόσμος, ξέρετε, αλλά και το επαγγελματικό περιβάλλον μας καταχωρεί σε κάτι πολύ συγκεκριμένο.

Μιλάμε και για ένα βαθιά ανταγωνιστικό περιβάλλον. Το ότι εσείς όμως είστε καλή ηθοποιός το αποδείξατε και μέσα από την κωμωδία. Δεν λένε ότι είναι δύσκολο να ’ναι κανείς καλός κωμικός;

Οταν ήμουν στο Θέατρο Τέχνης είχα πολλές δραματικές σκηνές. Ως τριτοετής πιτσιρίκα έκανα βασίλισσα Ελισάβετ, «Ριχάρδο Γ΄»… Σαίξπηρ, δηλαδή κάτι έβλεπαν σε μένα οι δάσκαλοί μου και ο Κάρολος Κουν. Κι αν δεν μας δίδασκε ο Κουν, ήμασταν η τελευταία τάξη από την οποία είχε επιλέξει παιδιά για να μας σκηνοθετήσει σε τραγωδίες και κωμωδίες στην Επίδαυρο.

Μήπως να μην είναι τόσο ταπεινός ένας καλλιτέχνης, ειδικά όταν είναι πετυχημένος;

Σας ευχαριστώ που το λέτε, γιατί η λέξη «ταπεινότητα» με εκφράζει απόλυτα. Δεν χρειάζεται να είσαι αλλιώς, παρά μόνο ταπεινός όταν κάνεις αυτήν τη δουλειά και την αγαπάς

βαθιά και ξέρεις γιατί την έχεις επιλέξει. Αν είσαι υπερφίαλος, μπορεί να οδηγηθείς σε ακραίες συμπεριφορές, οι οποίες θα φέρουν σε δυσάρεστη θέση τους άλλους κυρίως.

Πολλοί καλλιτέχνες πάντως έχουν κάνει σημαία την παραξενιά τους και το άστατο του χαρακτήρα τους.

Ναι. Κι έχουν κάνει –αν θέλετε– πορείες μεγάλες. Εχουν δώσει τάχα μου θετικό πρόσημο στα πιο αρνητικά χαρακτηριστικά τους, τα έχουν προτάξει και πολλές φορές τα έχουν κάνει υποτιθέμενη υψηλή τέχνη.

Αλλο αυτό, το να κάνεις υψηλή τέχνη τον ίδιο τον κακό χαρακτήρα σου.

Ε γι’ αυτό φτάσαμε εκεί που έχουμε φτάσει στις μέρες μας. Είναι απότοκο και απόρροια όλης αυτής της κατάστασης. Το σύστημα δυστυχώς έχει αποδεχτεί ανθρώπους και προσωπικότητες που θα μπορούσαν σε άλλη περίπτωση να έχρηζαν έως και ψυχιατρικής αγωγής. Το σύστημα θώπευσε, αγκάλιασε και προσέδωσε γοητεία σε ψυχισμούς με πολλά βαθιά θέματα. Ανθρωποι με την επίφαση της γοητείας του «κακού» ή του «καταραμένου» διέγραψαν τρανή πορεία. Ηρθε όμως η ώρα της θείας δίκης που είπε: «ΟΚ, μπάστα, τα πράγματα πρέπει να μπουν στη σωστή τους θέση». Είναι παρήγορο για μένα αυτό.

Συνήθως οι ηθοποιοί που έγιναν ευρέως γνωστοί από την τηλεόραση σνομπάρονται από τους κινηματογραφικούς σκηνοθέτες.

Αυτά είναι τα στερεότυπα πολλών ανθρώπων του χώρου στην Ελλάδα. Δεν νομίζω αυτό να συμβαίνει πουθενά αλλού. Με ενοχλεί η συγκεκριμένη νοοτροπία – είναι αντιεπαγγελματική στάση. Μου περιορίζει αυτό που οφείλει να κάνει η τέχνη: να διευρύνει τους ορίζοντες. Μου αποδεικνύει πως ο ένας δεν βλέπει την αλήθεια του άλλου, μένει στο φαίνεσθαι, στην επιφάνεια και στο επιδερμικό. Αρα ένας που μένει εκεί πόσο σημαντικός καλλιτέχνης είναι τελικά;

Βάλτε και τις επαναλήψεις των σίριαλ. Και να θες να αγιάσεις...

Πιο πολλές επαναλήψεις από τα «Εγκλήματα» δεν νομίζω να έχουν υπάρξει. Το ξέρω πάρα πολύ καλά και από στατιστικής άποψης, οπότε έχει να κάνει και με το τι όρια και όρους βάζεις ο ίδιος στην πορεία σου. Θα μπορούσα τότε που πρωτοέκανα τον «Συμβολαιογράφο» να έχω αποδεχτεί μια άλλη πρόταση, σε άλλο μεγάλο θέατρο και με άλλους συναδέλφους, να έχω δηλαδή πατήσει πάνω στα ήδη κεκτημένα. Προτίμησα, επέλεξα να κάνω αυτό που ήταν τεράστιο ρίσκο για μένα. Εντάξει, μου βγήκε, ήμουν τυχερή.

Φοβηθήκατε, μου λέτε, μήπως με κάτι πιο βαρύ σάς γύριζε την πλάτη ο κόσμος;

Στην αρχή είχα τεράστια αγωνία. Εβλεπα να είναι όλοι όρθιοι σε ένα θεατράκι 70-80 θέσεων, να χειροκροτάνε και να κλαίνε. Κι εγώ να αναρωτιέμαι: «ΟΚ, αλλά γιατί δεν γίνεται και κάτι άλλο;».

Τι ακριβώς εννοείτε;

Εννοώ πως δεν πήρα κάτι άλλο πέρα από τη χαρά που μου προσφέρουν η απόλυτη αποδοχή και η αγάπη του κοινού. Ημουν χορτάτη από αυτό, αν και με είδε ο κόσμος σε μια τελείως διαφορετική συνθήκη επί σκηνής. Δεν είδα όμως να μου έρχεται και μια άλλη πρόταση. Εγώ έκανα κάτι άλλο, έκανα το βήμα μου, αλλά δεν είδα κάποιος από το περιβάλλον μου, τον χώρο μου, να πει...

Να πει τι και ποιος; Το Εθνικό Θέατρο, το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου;

Εννοώ πως δεν είχα καμία άλλη πρόταση που να με κάνει να νιώσω πως αυτό το λιθαράκι που έβαλα με πήγε ένα σκαλί παραπάνω.

Ή και πέντε σκαλιά παραπάνω.

Οχι, δεν θέλω πολλά, δύο σκαλιά ή ένα σκαλί το πολύ πολύ. Να αποδεχτούν μερικοί πως ένας άνθρωπος που τόλμησε αυτό το πράγμα κάτι κάνει στην τελική. Να πουν «για κάτσε, μήπως να τον δούμε κι αλλιώς;». Θέλει πολύ μεγάλο αγώνα σε έναν χώρο πραγματικά συρρικνωμένο και στενεμένο. Δυστυχώς δεν έχουμε γενναιοδωρία στο πώς αντιμετωπίζουμε τον διπλανό μας, είτε είναι ηθοποιός είτε σκηνοθέτης είτε οτιδήποτε. Δεν μου αρέσει αυτή η ψυχική στενότητα.

Να η καλλιτεχνική φλόγα: να έχεις την αγάπη του κοινού, αλλά εσύ να θες και το παραπάνω.

Για όλους ισχύει – όσοι ξέρουν γιατί κάνουν αυτήν τη δουλειά και δεν την κάνουν μόνο για τα φράγκα. Ετσι έβαλα κι εγώ τα δύσκολα στον εαυτό μου κάνοντας τη «Ρένα» του Κορτώ. Αφού κανείς άλλος δεν μου έδινε μια πρόκληση, είπα να την προκαλέσω εγώ η ίδια. Δική μου ιδέα ήταν. Διάβασα το έργο του Κορτώ και τον προσέγγισα.

Ηταν μεγάλη πρόκληση να υποδυθείτε μια πόρνη;

Φυσικά, και μάλιστα μια υπέργηρη πόρνη. Δεν ήταν απλό ούτε για μένα ούτε για τον κόσμο. Εεμείς πρέπει να προκαλούμε τα πράγματα.

«Είδα την αλήθεια των ανθρώπων και χρειάστηκε να πληγωθώ και να πενθήσω. Ενιωσα τελικά γενναία και προχώρησα με τα σημαντικά που έχω»

Θα μπορούσατε στα «Εγκλήματα» να είχατε τον ρόλο της Μαρίας Καβογιάννη, μιας πόρνης δηλαδή.

Αν οι σεναριογράφοι θεωρούσαν ότι θα έπρεπε να κάνω αυτό τον ρόλο, θα τον έκανα.

Και θα ήταν πιο μεγάλη πρόκληση από το να υποδυθείτε την γκόμενα ενός χασάπη;

Οχι, γιατί θεωρούσα πάρα πολύ ωραίο όλο αυτό που συνέβαινε, όπως και πολύ μεγάλη πρόκληση. Ισως να θεωρούσα κλισέ να έκανα τότε την πόρνη, σε αντίθεση με τη Φλώρα, που ήταν η γυναίκα της διπλανής πόρτας, κάτι πολύ δύσκολο για να ταυτιστείς. Ο απόλυτα ρεαλιστικός χαρακτήρας του σίριαλ.

Μέσα σε ολότελα σουρεαλιστικές καταστάσεις.

Ηταν ένα πολύ καλογραμμένο σίριαλ που έτυχε να γίνει από μια ομάδα ανθρώπων που ήμασταν παρέα μεταξύ μας. Ευτυχήσαμε κάποια περίοδο της ζωής μας να την περάσουμε καλά όλοι μαζί.

Δίνετε μεγάλη σημασία στις σχέσεις των ανθρώπων;

Εχει μεγάλη αξία, αλλά μη νομίζετε πως μεγαλώνοντας δεν ξεσκαρτάρουν και τα πράγματα. Να αποφασίζεις με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις. Χαίρομαι με αυτό, γιατί με έναν τρόπο βλέπω και τα λάθη μου. Θέλω να θολώνουν τα νερά, να μη βλέπω ξεκάθαρο το τοπίο, γιατί πολλές φορές με πληγώνουν η πραγματικότητα και η αλήθεια. Ερχεται η ώρα που λες: «Φτάνει το νεφέλωμα, ας δω και το καθαρό νερό». Μέσα από το καθαρό νερό θα πεις «Ωχ! Τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως τα έβλεπα. Μου άρεσε να τα βλέπω, αλλά πρέπει να αντικρίσω την αλήθεια των ανθρώπων». Είδα την αλήθεια των ανθρώπων και χρειάστηκε να πληγωθώ και να πενθήσω. Ενιωσα τελικά γενναία και προχώρησα με τα σημαντικά που έχω.

Eχετε καταρρεύσει ποτέ υπό το βάρος μιας ερμηνείας;

Oχι, έχω ζήσει όμως την κάθαρση. Eχω λυτρωθεί, έχω γίνει καλύτερος άνθρωπος. Eχω ευτυχήσει μέσα από μια ερμηνεία. Να τα εναποθέτεις εκεί όλα και μετά να είσαι ανάλαφρη. Ο κόσμος να κλαίει και εσύ μετά να νιώθεις αέρινη. Οι άλλοι να νομίζουν πως έγινες ένα με το χώμα κι εγώ να είμαι στη φάση «που θα πάμε να φάμε τώρα; Θα κάνουμε τίποτε;». Μου συνέβη κατά κόρον με τη «Ρένα» και τώρα με την Ερασμία, κάτι που σημαίνει πως αγάπησα ιδιαίτερα τους συγκεκριμένους ρόλους. Ειδικά για την Ερασμία είναι η εποχή της να ξανανέβει.

Για ποιο λόγο;

Η Ερασμία είναι στην ουσία μια γυναίκα που έχει κακοποιηθεί, που έχει πονέσει και είναι στο περιθώριο. Είναι «μεταχειρισμένη», έτσι λέει. Θεώρησα πως είναι η μεγάλη στιγμή της Ερασμίας με όλα αυτά που έχουν βγει στο φως τελευταία. Εγινε μέσα μου μια δραματική ανάκληση να ξαναπεί η γυναίκα την ιστορία της και να ταυτιστεί με τις ιστορίες πολλών κακοποιημένων γυναικών στην εποχή μας.

Εχετε σκεφτεί ποιος θα είναι ο τελευταίος μεγάλος ρόλος της ζωής σας;

Οχι, είμαι δεκτική σε οτιδήποτε έρθει και σε οτιδήποτε θελήσω να κάνω. Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι να είμαι υγιής και να έχω τη διάθεση της νεότητας ως ίδιον της ψυχής μου.