Documento Media

Οι κορυφαίοι δημιουργοί πίσω από την κάμερα

Κριτήρια μπορεί να είναι τα Οσκαρ, το ταμείο, το άνοιγμα νέων δρόμων, τα αισθητικά πρότυπα; Κάθε απάντηση περιέχει τα ρίσκα της

Του Κωνσταντίνου Καϊμάκη

Αν τολμήσεις να βάλεις σε μια δεκάδα ή εικοσάδα τους κορυφαίους σκηνοθέτες όλων των εποχών, είσαι εκ προοιμίου καταδικασμένος να αποτύχεις. Πώς χρίζεται κάποιος σκηνοθέτης σημαντικότερος από κάποιους άλλους; Είναι οι πρωτοπορίες και καινοτομίες που του δίνουν αυτήν τη διάκριση; Ή μήπως τα βραβεία και τα Οσκαρ έχουν το ειδικό βάρος ώστε να κάνουν διάσημο το όνομά του στα πέρατα της γης; Ή τελικά εκείνο που μετρά περισσότερο είναι ποιος σκηνοθέτης καταφέρνει να γεμίζει τις αίθουσες σπάζοντας το ένα εμπορικό ρεκόρ μετά το άλλο; Αν ισχύει η τελευταία παράμετρος, τότε ο Τζέιμς Κάμερον και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ είναι οι αδιαμφισβήτητοι βασιλιάδες. Και στο τερέν της βιομηχανίας του θεάματος μοιάζει να παίζουν δίχως αντίπαλο.

Από την εποχή που το σινεμά έκανε τα πρώτα βήματά του ως νήπιο έχουν περάσει σχεδόν 13 δεκαετίες. Στα τεχνικά κόλπα και στις εφευρέσεις της «νέας διασκέδασης» που πρώτοι έφτιαξαν οι Εντισον και Λιμιέρ ήρθε να προσθέσει την αφηγηματική αύρα του ο Ζορζ Μελιέ, ο πρώτος σκηνοθέτης στην ιστορία του σινεμά που έφτιαξε ολοκληρωμένες ιστορίες με βάση κάποιες κινηματογραφικές εικόνες. Πάντως το σπουδαιότερο επίτευγμα του Γάλλου πιονέρου ήταν ότι προέβλεψε το συναρπαστικό μέλλον του νέου μέσου και πρόσφερε τις βάσεις για τη μεταμόρφωσή του σε τέχνη. Στο μέλλον που προέβλεψε ο Μελιέ το μαγικό γίνεται ένα με την πραγματικότητα και το ταξίδι στη Σελήνη (η ταινία του 1902 «Ταξίδι στη Σελήνη» είναι ένα πρωτοποριακό και σουρεαλιστικό αριστούργημά του που βρίσκεται πολύ κοντά στο ύφος του Ιουλίου Βερν) δεν είναι πλέον

μόνο απλή μεταφυσική αγωνία. Ο Μελιέ (8 Δεκεμβρίου 1861 – 21 Ιανουαρίου 1938) ξεκίνησε ως συγγραφέας φανταστικής λογοτεχνίας αλλά τον συνεπήραν οι τεχνικές δυνατότητες του καλειδοσκόπιου. Οι αφηγηματικές καινοτομίες που εισήγαγε στις ταινίες του διέθεταν πληθώρα ειδικών εφέ και έδιναν έμφαση στα πρωτοποριακά σκηνικά και στη χρήση της φωτογραφίας σε συνδυασμό με την έξυπνη χρήση της πλακέτας.

Γκέμπελς: «Τι κρίμα, ο Αϊζενστάιν μπολσεβίκος»

Στον δρόμο που άνοιξε ο Γάλλος κινήθηκαν αρκετοί κινηματογραφιστές που διέκριναν τις εμπορικές δυνατότητες του νέου μέσου. Ο Αμερικανός Ντέιβιντ Γκρίφιθ (1875-1948) και ο Σοβιετικός Σεργκέι Μ. Αϊζενστάιν (18981948) ήταν όμως εκείνοι που πρώτοι εντόπισαν τις απεριόριστες δυνατότητες του δημιουργικού μοντάζ. Ακόμη κι αν οι προβοκατόρικες και προπαγανδιστικές ιδέες τους υπερίσχυαν του καλλιτεχνικού οράματός τους (το ρατσιστικό «Η γέννηση ενός έθνους» του πρώτου αποθέωνε την Κου Κλουξ Κλαν ενώ το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» του δεύτερου ήταν παραγγελιά της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ενωσης για τα εικοσάχρονα της αποτυχημένης εξέγερσης του 1905 στην τσαρική Ρωσία, η οποία αποτέλεσε προάγγελο της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917), οι εικόνες υψηλής αισθητικής που κατασκεύασαν οι αυτοδίδακτοι σκηνοθέτες αρκούν για να τους τοποθετήσουμε στα υψηλότερα έδρανα της κινηματογραφικής ιστορίας. Στους θαυμαστές του Σεργκέι Αϊζενστάιν ανήκε κι ο Γιόζεφ Γκέμπελς, επειδή έφτιαξε «ένα θεσπέσιο φιλμ που δεν έχει όμοιό του στην ιστορία του κινηματογράφου

Hot Doc. History

el-gr

2021-09-19T07:00:00.0000000Z

2021-09-19T07:00:00.0000000Z

https://epaper.documentonews.gr/article/282733410000405

Documento Media