Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει μπορούμε να εστιάσουμε στο παράδειγμα της Ελλάδας και της Πορτογαλίας και πώς αντιμετώπισαν την ύφεση. Κατ’ αρχάς να πούμε ότι και οι δύο χώρες εισήλθαν σε μνημόνια με παρόμοια χαρακτηριστικά (μέθοδος εσωτερικής υποτίμησης).

Η Πορτογαλία όχι μόνο βίωσε την κρίση αλλά εντάχτηκε και σε μνημόνιο. Παρ’ όλα αυτά από την περαιτέρω διερεύνηση φάνηκε ότι έχει ανακάμψει προ πολλού, αφού η απόδοση πάγιου κεφαλαίου αυξήθηκε κατά 24,6% την περίοδο 2010 έως 2017. Μάλιστα το εμπορικό της ισοζύγιο τα τελευταία χρόνια είναι μηδενικό αλλά συσχετίζεται μετρίως θετικά με την κερδοφορία.

Αντίθετα η Ελλάδα βίωσε τη μεγαλύτερη κρίση συγκριτικά με τις υπόλοιπες εξεταζόμενες οικονομίες, αφού η απόδοση πάγιου κεφαλαίου μειώθηκε 23,64%.

Το γιατί το έχει αποτυπώσει άριστα σε μελέτη του το 2018 ο εμπειρογνώμονας του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ Ηλίας Ιωακείμογλου. Παραθέτοντας αδιαμφισβήτητα στοιχεία καταδείχτηκε ότι η μείωση μισθών από το 2010 και η μη επένδυση σε πάγιο κεφάλαιο έφεραν αύξηση των περιθωρίων κέρδους. Στη μεταποίηση – κατά κύριο λόγο όσες βιομηχανίες εντάσσονται στον ΣΕΒ– η πτώση του δείκτη τιμών την περίοδο 20102016 δεν υπερέβη το 3%, ενώ η μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος ανήλθε σε 37,5%!

Είναι σαφές ότι οι Ελληνες βιομήχανοι αντί να επενδύσουν ώστε να εκσυγχρονίσουν την παραγωγική τους μηχανή και να ανέλθουν σε ανταγωνιστικότητα παράγοντας ποιοτικά προϊόντα προτίμησαν να μοιράσουν τα κέρδη από τη μείωση του κόστους εργασίας σε μερίσματα προς τους μετόχους.