Η Αμερικανίδα συγγραφέας Κριστίνα Ντάλτσερ σε μια συζήτηση για το καινούργιο της βιβλίο «Μη μιλάς»

ΗΚριστίνα Ντάλτσερ είναι γλωσσολόγος και ειδικεύεται στη φωνητική και τη φωνολογία, δηλαδή στους ήχους και στα ηχητικά μοτίβα της γλώσσας. Στο πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Μη μιλάς» εμπνέεται από μια τάση που επικράτησε κατά τη βικτοριανή περίοδο και αναβίωσε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1950, σύμφωνα με την οποία ο φυσικός χώρος των γυναικών είναι το σπίτι και μόνος προορισμός τους να είναι σωστές σύζυγοι και μητέρες. Στο βιβλίο η σύγχρονη κυβέρνηση των ΗΠΑ θέτει ξαφνικά περιορισμό στις λέξεις που δικαιούνται να αρθρώνουν οι γυναίκες. Το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά την κατάλληλη στιγμή, σε μια περίοδο κατά την οποία διοργανώνονται (και ακυρώνονται) συνέδρια γονιμότητας που αμφισβητούν το αναφαίρετο δικαίωμα των γυναικών στην αυτοδιάθεση. Με αφορμή την έκδοσή του αναζητήσαμε τη συγγραφέα.

Πόσες λέξεις χρησιμοποιούμε κατά μέσο όρο ημερησίως;

Σίγουρα διαφέρει από άτομο σε άτομο και από γλώσσα σε γλώσσα, αλλά σύμφωνα με αναφορές που έχω δει χρησιμοποιούμε περίπου 16.000 λέξεις την ημέρα.

Οι γυναίκες της δυστοπικής Αμερικής που περιγράφετε στο βιβλίο σας αναγκάζονται να μιλούν μόνο με εκατό. Πώς προκύπτει αυτό;

Το Κίνημα Αγνότητας που περιγράφω είναι η σύγχρονη εκδοχή της βικτοριανής «κουλτούρας της οικιακής ζωής» (σ.σ.: culture of domesticity) και της έννοιας της «αληθινής γυναίκας», δηλαδή της υπάκουης, ευσεβούς, θηλυκής και παρθένου. Εμπνευσή μου ήταν η κοινωνική εκστρατεία των τελών του 19ου και αρχών του 20ού αιώνα η οποία απομάκρυνε τις γυναίκες από την αγορά εργασίας προβάλλοντας την πεποίθηση ότι η θέση τους ήταν στο σπίτι, υποταγμένες στον σύζυγο και θεϊκά προορισμένες να παίξουν τον ρόλο της καλής συζύγου και μητέρας. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν

στις ΗΠΑ και σε άλλα μέρη του κόσμου ακραίες θρησκευτικές ομάδες που υποστηρίζουν τον διαχωρισμό των ρόλων με βάση το φύλο. Επομένως δεν χρειάστηκε να ψάξω πολύ.

Θα χαρακτηρίζατε το βιβλίο σας πολιτικό;

Ναι και όχι. Δεν είχα στο μυαλό μου κάποια συγκεκριμένη ατζέντα όταν το έγραφα και σίγουρα δεν έχω κάποια ατζέντα που χρειάζεται να χαρακτηριστεί κάπως. Εχω όμως, όπως όλοι ίσως, έναν φόβο σχετικά με την υπέρβαση του ελέγχου. Ισως αυτός να είναι ένας από τους λόγους που υπήρξα στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου φανατική της δυστοπικής λογοτεχνίας, αρχής γενομένης με το «1984» του Οργουελ. Παρότι πάντως το «Μη μιλάς» είναι δυστοπικό μυθιστόρημα διαθέτει μεγάλη δόση ελπίδας. Με άλλα λόγια, τα πράγματα δεν είναι τόσο ζοφερά όσο για τον καημένο Ουίνστον Σμιθ (σ.σ.: ο ήρωας του «1984») αφότου βγαίνει από το Δωμάτιο 101 (σ.σ.: αίθουσα βασανιστηρίων).

Το «Μη μιλάς» συνδέεται με μυθιστορήματα όπως η «Ιστορία της θεραπαινίδας» και το «The Stepford wives».

Ολη η δυστοπική λογοτεχνία φαίνεται να μοιράζεται ένα κεντρικό θέμα: αυτό μιας ομάδας που ασκεί εξουσία σε μια άλλη. Επομένως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το «Μη μιλάς» θα συγκριθεί με άλλα δυστοπικά μυθιστορήματα και δεν είναι τυχαίο ότι τα δύο βιβλία που αναφέρετε είναι από τα αγαπημένα μου εδώ και πολλά χρόνια. Σαφώς έπαιξαν ρόλο στη συγγραφή του «Μη μιλάς», είτε συζητάμε για τις περιγραφές του Λέβιν είτε για το ζοφερό σχόλιο της Ατγουντ. Μου αρέσει να σκέφτομαι το «Μη μιλάς» ως κάτι λιγότερο περίπλοκο στο είδος της κοινωνίας που περιέγραψε ο Λέβιν στο «The Stepford wives». Γιατί να μετατρέψει κανείς τις γυναίκες σε ρομπότ όταν το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να τους αφαιρέσει τη φωνή;

Πόσο δυνατά ακούγονται οι γυναικείες φωνές στις ΗΠΑ αυτήν τη στιγμή;

Αν μη τι άλλο, οι δεκαετίες μετά τη σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας του 1960 και το φεμινιστικό κίνημα της δεκαετίας του 1970 απέδειξαν πόσο ισχυρότερες έχουν γίνει οι φωνές των γυναικών από το τελευταίο κύμα της «κουλτούρας της οικιακής ζωής» που σημειώθηκε κατά τη δεκαετία του ’50. Στην πραγματικότητα φαντάζομαι ότι οι φωνές των γυναικών ακούγονται πλέον τόσο δυνατά ώστε αυτό από μόνο του μπορεί να είναι αρκετό για να προκαλέσει έναν σχετικό αντίκτυπο. Μετά τις διαδηλώσεις των γυναικών στην Ουάσινγκτον τον Ιανουάριο του 2017 (σ.σ.: σε ένδειξη δυσαρέσκειας προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος μόλις είχε αναλάβει καθήκοντα) ένα πράγμα σκεφτόμουν διαρκώς: «Υπάρχει άραγε κάπου κάποιος ο οποίος θα έλεγε: “Εύχομαι να το βούλωναν όλες;”». Το «Μη μιλάς» δεν γράφτηκε επειδή πιστεύω ότι οι γυναίκες αναγκάζονται να σιωπήσουν. Γράφτηκε επειδή θεωρώ ότι σήμερα η φωνή των γυναικών είναι πιο δυνατή από ποτέ.

Το βιβλίο «Μη μιλάς» της Κριστίνα Ντάλτσερ κυκλοφορεί σε μετάφραση του Δημήτρη Αναστασόπουλου από τις Εκδόσεις Floral Books

«Εμπνευσή μου ήταν η κοινωνική εκστρατεία των τελών του 19ου και αρχών του 20ού αιώνα, η οποία απομάκρυνε τις γυναίκες από την αγορά εργασίας προβάλλοντας την πεποίθηση ότι η θέση τους ήταν στο σπίτι»