Documento Media

«Τα τελευταία χρόνια δεν αγγίζονται εύκολα οι ψυχές»

Λίγες ημέρες πριν από την εμφάνισή της στο Ηρώδειο συζητήσαμε με τη γνωστή ερμηνεύτρια με διάθεση άκρως ψυχαναλυτική

Συνέντευξη στον Αντώνη Μποσκοΐτη

Στις 29 Ιουνίου η Ελευθερία Αρβανιτάκη θα αναμετρηθεί στο Ηρώδειο με δύο από τα πιο οριακά μουσικοποιητικά έργα που έχει τραγουδήσει, τα «Τραγούδια για τους μήνες» του Δημήτρη Παπαδημητρίου και το «Γρήγορα η ώρα πέρασε» του Νίκου Ξυδάκη. Τη συνάντησα ιδιαιτέρως αγχωμένη· μου μίλησε για τις αυξημένες ερμηνευτικές υποχρεώσεις αυτών των τραγουδιών μετά τη δεύτερη καραντίνα που μοιραία στέρησε και από την ίδια την επαφή με τη μουσική. Μου έβγαλε καφέ και γλυκό σταφύλι από την πατρίδα της την Ικαρία. Γνώρισα τον 25άχρονο γιο της και την 95άχρονη γλυκύτατη μητέρα της. Με συγκίνησε όταν μου εξομολογήθηκε πως «πριν από έξι χρόνια πήγα στο πατρικό μου στον Πειραιά και είδα τη μάνα μου να έχει το πιο θλιμμένο βλέμμα. Της είπα αμέσως: “Παράτα τα όλα και έλα να μείνεις μαζί μου”. Από τότε ζούμε πάλι όλοι μαζί σαν οικογένεια». Ισως αυτή η εξομολογητική της διάθεση διαμόρφωσε το κλίμα της συνέντευξής μας, που κινήθηκε σε ένα άκρως ελεύθερο πεδίο, αγγίζοντας τα όρια της ψυχανάλυσης σύμφωνα με την ίδια.

Πού σας είχε βρει ο σεισμός του 1981;

Το 1981 ήταν η χρονιά που ο Διονύσης Σαββόπουλος έκανε παραγωγή στα «Μπαράκια» του Βαγγέλη Γερμανού. Ημουν σπίτι του Βαγγέλη και κάναμε πρόβα όταν ξεκίνησε ο σεισμός. Κόντεψε να πέσει πάνω μου η βιβλιοθήκη και βγήκαμε σαν τρελοί από το δωμάτιο. Μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση που ο Βαγγέλης από την ταραχή του πήρε ένα μήλο από την κουζίνα και το έφερε στο σαλόνι προτού βγούμε όλοι από το σπίτι. Ο κόσμος ήταν ανάστατος, τα τηλέφωνα δεν λειτουργούσαν κι εγώ έπρεπε να επιστρέψω στον Πειραιά για να δω τη μάνα μου και τη γιαγιά μου που έμενε μαζί μας για έναν χειμώνα. Γινόταν χαμός με τα αυτοκίνητα στους δρόμους και ούτε ξέρω πώς έφτασα στον Πειραιά.

Ο σεισμός, όχι ως φυσικό φαινόμενο αλλά ως οριακή κατάσταση, γίνεται για κακό ή και για καλό;

Σεισμός για μένα ήταν η πρώτη φορά που έπαιξα στη σκηνή μαζί με τον Σαββόπουλο και την Οπισθοδρομική Κομπανία. Αυτή ήταν μια γερή δόνηση, αφού βρέθηκα πολύ ξαφνικά σε έναν άλλο κόσμο. Ημουν στα 22 τότε και δεν είχα συνείδηση τι πάω να κάνω. Ανέβηκα με πολύ θάρρος και χωρίς κανένα άγχος. Αργότερα συνειδητοποίησα τι έγινε και από τότε, νομίζω, άρχισε το άγχος της σκηνής, το οποίο δεν με έχει εγκαταλείψει ποτέ. Να λοιπόν ένας σεισμός που ήταν για καλό.

Δεν σας αρέσει να περιαυτολογείτε.

Οχι, καθόλου. Οχι από συστολή, απλώς το θεωρώ υπερβολή. Ο χρόνος και ο απέναντι άνθρωπος θα μπορέσει να μιλήσει γι’ αυτά. Μπορεί να έχω μια σιγουριά ότι αυτό που έχω κάνει δεν πετιέται στα σκουπίδια ύστερα από τόσα χρόνια αλλά γράφει μια πολύ μικρή ιστορία στην ελληνική μουσική.

Ισχύει ότι είχατε συμπράξει πριν από σαράντα χρόνια με τον Παύλο Σιδηρόπουλο;

Ναι. Τους γνώρισα όλους αυτούς τη χρονιά που έπαιξα με τον Σαββόπουλο, το 1979-80, γιατί στην ομάδα του ήταν και ο Πουλικάκος. Μέσω του Πουλικάκου είχα γνωρίσει τον Σιδηρόπουλο και πήγα σε μια συναυλία που κάνανε στο Σπόρτιγκ, άσχετη τελείως εγώ από όλο αυτό το κλίμα μα και συνεπαρμένη. Ενας άλλος κόσμος.

Είστε αυτάρεσκη σε σημείο να μαγεύεστε από αυτό που είστε ή από τη φωνή σας;

Κάποιες φορές ναι, είμαι. Χτες, ας πούμε, πήγα και τραγούδησα σε ένα τηλεοπτικό αφιέρωμα για τον Σπανουδάκη το «Εφυγες νωρίς», το «Ζωή κλεμμένη» και την «Ακτή». Τα είπα μια κι έξω, δεν χρειάστηκε καν πρόβα. Τότε είπα στον εαυτό μου: «Μπράβο σου που τα είπες μια κι έξω και ωραία τραγουδημένα». Είχα πολύ καιρό να μου πω μπράβο, να αυτοεπιβεβαιωθώ, γιατί η δεύτερη καραντίνα μας κράτησε μέσα πολύ καιρό και μας γέμισε θλίψη.

Αναρωτιέμαι για την επιτυχία της ερμηνείας σας στο «Οχι

μαζί» του Μαμαγκάκη και του Ιωάννου. Συμφωνείτε ότι το τραγουδάτε πραγματικά σαν μια γυναίκα ελευθέρων ηθών εν μέσω κοινωνικού κατατρεγμού;

Με βοήθησε πάρα πολύ ο Μαμαγκάκης. Χωρίς να μου πει πώς να το πω, ήξερε ότι θα έβγαινε με μια σοπράνο φωνή, όπως ήταν η δική μου στο ξεκίνημά μου, το πολύτιμο που περιείχε ο στίχος του Ιωάννου. Μπορεί κάποια τραγούδια να βγάζουν ένα τόσο δυνατό αίσθημα που δεν σου ανήκει, ώστε να γίνεσαι ηθοποιός. Προσπάθησα να το πω σαν ηθοποιός, ούσα απέξω και πάλι.

Τότε, ίσως και σήμερα, μπορείτε να δείτε κάποιον ερωτικά με την πρώτη ματιά ή θα πρέπει να το ψάξετε παραπάνω;

Δεν έχω ζήσει έρωτα με την πρώτη ματιά. Εχω ζήσει σχέσεις πολύ δυνατές, οι οποίες είχαν και την κουβέντα, τον διάλογο. Γνώριζα έναν άνθρωπο που μπορεί να μου άρεσε εξωτερικά, αλλά θα έπρεπε να τον συζητήσω. Καλώς ή κακώς, από μικρή υπήρξα εγκεφαλική σε αυτά. Θέλω πρώτα να μιλήσω με τον άλλο, να πούμε πράγματα, όσο κι αν μου αρέσει. Μόνο έτσι θα φτιαχτεί σιγά σιγά η ερωτική διάθεση.

Στρωτό μου ακούγεται.

Εχω ένα μέτρο, είμαι άνθρωπος του μέτρου. Δεν είμαι των άκρων. Ακόμη κι αν λειτουργώ με το ένστικτο, συχνά μπαίνει μπροστά η λογική.

Ως μητέρα το έχετε περάσει αυτό στα παιδιά σας;

Δεν ξέρω. Ναι, νομίζω το έχουν και τα παιδιά μου. Ανέκαθεν είχα στενή σχέση με τα παιδιά μου. Είμαστε άρρηκτα δεμένοι με τον γιο μου και την κόρη μου και τα αγαπώ εξίσου. Μεγάλη ευτυχία να τα παρακολουθώ να παίρνουν τον δρόμο τους. Η κόρη μου ζει πια στο Λονδίνο, εκεί δουλεύει, αλλά πηγαινοερχόμαστε τακτικά. Ο γιος μου ζει και δουλεύει στην Ελλάδα.

Είναι αλήθεια πως τρεις δίσκοι σας από τη δεκαετία του 1990, το «Μένω εκτός», τα «Κορμιά και τα μαχαίρια» και τα «Τραγούδια για τους μήνες», άνοιξαν δρόμους. Ακούγονται μέχρι σήμερα με την ίδια αμείωτη ένταση. Σας αγγίζει ότι ένα μεγάλο μέρος του κοινού και της κριτικής έχει υψηλές προσδοκίες για τις σημερινές δουλειές σας σε σχέση με τις προαναφερθείσες;

Την εποχή που έγιναν οι τρεις δίσκοι που λέτε και που με γεμίζουν με περηφάνια –λογικό είναι– ήμασταν όλοι σε μια έξαρση αναζήτησης. Μιλάω για μια αναζήτηση καινούργιων πραγμάτων μέσα από πολλές κουβέντες. Οι κουβέντες, ας πούμε, που κάναμε με τη Λίνα Νικολακοπούλου όταν σχεδιάζαμε το «Μένω εκτός» ήταν μεγάλο σχολείο για μένα. Σήμερα έχει αλλάξει λίγο το πλαίσιο, έχουμε αποστασιοποιηθεί. Εχουν αλλάξει η επικοινωνία των ανθρώπων, η δισκογραφία, πώς βγαίνει ένας δίσκος, οι συνεργασίες που μπορείς να κάνεις. Εγώ δούλεψα με νέα παιδιά, με τον Θέμη Καραμουρατίδη και τη Λήδα Ρουμάνη. Μπορεί ο δίσκος αυτός να μη στέκεται δίπλα στους προαναφερόμενους, είναι όμως η πορεία του σήμερα. Από τη στιγμή δηλαδή που είμαι ακόμη εν ενεργεία και επί σκηνής θα συνεργαστώ και με νέα παιδιά χωρίς να προσδοκώ έναν αριστουργηματικό –αν το θέτετε έτσι– δίσκο. Μπαίνεις πιο εύκολα εσύ στα παπούτσια των άλλων.

Τελευταία συνεργάζεστε αποκλειστικά σχεδόν με τη στιχουργό Λήδα Ρουμάνη, με την οποία σας συνδέουν πολλά χρόνια σταθερής φιλίας. Πόσο ασφαλής είναι η συνεργασία με έναν δικό σας άνθρωπο;

Το ότι γνωρίζεσαι καλά με έναν άνθρωπο σου δίνει μια ελευθερία. Με τη Λήδα είχαμε κάνει μαζί δυο τρία τραγούδια πριν από τον τελευταίο μου δίσκο με τον Καραμουρατίδη. Ο δίσκος έγινε κατόπιν πρότασης του Θέμη: «Ελευθερία, θες να κάνουμε έναν δίσκο με τη Λήδα για σένα;». Και είπα: «Βεβαίως, πάμε, γιατί όχι;». Ισα ίσα που γνωρίζοντας καλά τον άλλο βγαίνει εκεί και μια άλλη ψυχή. Ο Μιχάλης Γκανάς, που είναι ένας άλλος καρδιακά δικός μου άνθρωπος, δεν γράφει πια στίχους για τραγούδια, απέχει συνειδητά. Θα ήθελα πολύ να ξανακάναμε πράγματα, αλλά βρίσκεται στη φάση που λέω.

Ποια ήταν η αιτία που σας έκανε να θέλετε να αποσυρθείτε;

Η δεκαετία 2010-20 ήταν για μένα πολύ δύσκολη περίοδος. Μπορεί να έκανα ωραίες συνεργασίες, να έπαιξα με την Αλκηστη που μου άρεσε πολύ, να πήγα στην Αμερική στο Κάρνεγκι Χολ, αλλά για λόγους προσωπικούς και κοινωνικούς, κατάρρευσης της Ελλάδας, με πήγε πίσω. Εμπλεξα με δικαστήρια και με δικηγόρους, με πολλά βαριά πράγματα. Είχα φοβηθεί πολύ σε σχέση με το μέλλον. Ο σώζων εαυτόν σωθήτω ήταν εκείνα τα χρόνια.

Τι είναι αυτό που θα θέλατε να πετάξετε από πάνω σας;

Θα ήθελα να ζήσω άλλη μια περίοδο ξεγνοιασιάς. Ξέγνοιαστη, τελείως ξέγνοιαστη, ένιωσα μόνο την περίοδο με την Οπισθοδρομική Κομπανία. Ετρεχαν άλλοι τότε. Αρχηγός του γκρουπ ήταν ο Αγγελος Σφακιανάκης και είχε την ευθύνη για όλα.

Πώς ορίζετε την ξεγνοιασιά;

Να μη χρειάζεται να πάρω αποφάσεις, να μη χρειάζεται να οργανώσω τίποτε, να είναι πιο εύκολη η συνάντηση με ανθρώπους. Νομίζω πως όλοι έχουμε σκληρύνει τα τελευταία χρόνια που έχουν περάσει. Δεν αγγίζονται εύκολα οι ψυχές.

Η νεότητα σας γυρνάει σε μνήμες ενδεχομένως μαζοχιστικές;

Πέρασα πολύ δύσκολη εφηβεία γιατί δέκα χρόνων έχασα τον μπαμπά μου και από κει και πέρα έβγαλα σπαθιά πολλά, άμυνες. Αγρίεψα, έγινα σκληρό κορίτσι, κάτι που επηρέασε τη σχέση μου με τα αγόρια κυρίως. Εγώ υπήρξα αγοροκόριτσο, γι’ αυτό και όλα τα χρόνια συνεργάζομαι με άντρες.

Σας λείπει η πατρική παρουσία;

Τώρα πια; Ούτε που το σκέφτομαι. Μια και το συζητάμε, όμως, πιστεύω πως αν δεν πέθαινε τότε ο πατέρας μου, η ζωή μου θα είχε εξελιχθεί πολύ διαφορετικά. Είμαι σίγουρη γι’ αυτό. Μπορεί να μην είχα την τόλμη να γινόμουν τραγουδίστρια.

Και να παίρνατε σύνταξη ως γραμματέας;

Ναι. Τότε είχε φύγει στην Αμερική ο αδερφός μου για να σπουδάσει αρχιτεκτονική και εγώ δεν πέρασα τις εξετάσεις για το πανεπιστήμιο. Σκεφτόμουν να κάνω τις σπουδές που ήθελα στην Ιταλία, αλλά συνάντησα την Οπισθοδρομική και τα πράγματα πήραν άλλη πορεία. Μου άρεσε ξαφνικά που ήμουν το κορίτσι μέσα σε τόσους άντρες.

Τα προβλήματα στη σχέση με τα αγόρια πότε υποχώρησαν;

Ακόμη συνεχίζονται (γέλια). Ισως τα προβλήματά μου με τους άντρες να πηγάζουν από εκείνα τα χρόνια.

Στα πάντα αποδίδετε μια ασυνείδητη ερωτική διάσταση.

Δίνω μια οικεία ζεστή διάσταση σε όλα. Θα εξαιρέσω από αυτό την τελευταία δεκαετία που έλεγα πριν. Ευτυχώς που υπήρξαν πολλές περίοδοι που είχα αφεθεί.

Εχετε εισπράξει όσο και όπως θα θέλατε την αγάπη του κόσμου;

Ναι. Ο κόσμος με έχει κάνει πολλές φορές να αισθανθώ βασίλισσα. Τον ευγνωμονώ βαθιά γι’ αυτό. Ανέκαθεν ήμουν επικοινωνιακή με το κοινό. Είμαι κοινωνική γιατί είμαι ευγνώμων. Μου αρέσει όταν βρίσκομαι έξω και μου χαμογελάνε.

«Θα ήθελα να ζήσω άλλη μια περίοδο ξεγνοιασιάς. Ξέγνοιαστη, τελείως ξέγνοιαστη, ένιωσα μόνο την περίοδο με την Οπισθοδρομική Κομπανία. Ετρεχαν άλλοι τότε»

Docville

el-gr

2021-06-19T07:00:00.0000000Z

2021-06-19T07:00:00.0000000Z

https://epaper.documentonews.gr/article/282480006750952

Documento Media