Documento Media

Γουέστερν αλά ελληνικά

Ο σκηνοθέτης του «Digger» μιλάει στο Documento για την ταινία του ή άλλως για ένα γουέστερν αλά ελληνικά

Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Καϊμάκη

Ο σκηνοθέτης Τζώρτζης Γρηγοράκης μιλάει για την ταινία του «Digger» αλλά και για τις απαρχές του καπιταλισμού

Δέκα βραβεία (μεταξύ των οποίων σκηνοθεσίας και μεγάλου μήκους μυθοπλασίας) της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου δεν είναι συνηθισμένη συγκομιδή για την ταινία ενός πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη. Τόσα όμως είναι τα βραβεία που έλαβε το φιλμ «Digger» του Τζώρτζη Γρηγοράκη. Συναντήσαμε τον σκηνοθέτη (η συνέντευξη έγινε πριν από την ανακοίνωση των βραβείων) και σιγουρευτήκαμε ότι πίσω από το αδιαμφισβήτητο ταλέντο του νεοφερμένου δημιουργού υπάρχουν η εντιμότητα και το ήθος ενός αυθεντικού καλλιτέχνη που πασχίζει να καταδείξει τις αδικίες ενός ολόκληρου συστήματος εκμετάλλευσης.

Γιατί «Digger» και όχι άλλος τίτλος; Πολλοί θεωρούν ότι αρκετοί σύγχρονοι Ελληνες σκηνοθέτες επιλέγουν κάποιον ξένο τίτλο αντί για ελληνικό για να διευκολύνουν την προώθηση της ταινίας τους στη διεθνή αγορά.

Καταρχάς το «Εκσκαφέας» δεν ακουγόταν και τόσο καλά. Δεν είναι εύηχο αρκετά και ακόμη κι εγώ κάνω σαρδάμ όταν πάω να το προφέρω. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως όταν αποφασίστηκε το σενάριο και κόλλησε η λέξη με την ιστορία που θέλαμε να πούμε μας διευκόλυνε το διπλό νόημά της στα αγγλικά αντί του ενός νοήματος που έχει στα ελληνικά. Στα αγγλικά παίρνει και τη λογική του εκσκαφέα – αναφέρεται στο βιομηχανικό τέρας που απειλεί τον πρωταγωνιστή αλλά και στον σκαφτιά, αυτόν που σκάβει δηλαδή, που είναι ο ίδιος ο πρωταγωνιστής. Είναι και ο ήρωας που βλέπουμε στην αρχή του φιλμ να σκάβει για να σώσει από την πλημμύρα την περιουσία του αλλά και το εσωτερικό στωικό σκάψιμο που κάνει στον εαυτό του.

Ο ήρωας που υποδύεται ο Βαγγέλης Μουρίκης έχει να δει πολλά χρόνια τον γιο του. Γιατί;

Θα αποφύγω το σπόιλερ και θα πω ότι ο ήρωας, του οποίου η ύπαρξη έχει ταυτιστεί απόλυτα με το δάσος που προστατεύει αλλά και τον προστατεύει,

έχει κάνει ένα μεγάλο λάθος. Για κάποιο λόγο διαλύθηκε η ζωή του πριν από πολλά χρόνια και τώρα έχει κολλήσει εκεί και δεν μπορεί να φύγει παρότι βρίσκεται σε αδιέξοδο, δίνοντας έναν αγώνα που ξέρει ότι δεν μπορεί να κερδίσει.

Συμφωνείς με τον χαρακτηρισμό του γουέστερν που έχει δοθεί στο φιλμ από τον ελληνικό Τύπο;

Ωραίος είναι, αλλά στην πραγματικότητα η ταινία δεν έχει να κάνει με τα κλασικά αμερικανικά γουέστερν όπως τα έχουμε στο μυαλό μας. Εχει κάποιες κοινές θεματικές, όπως η σύγκρουση πατέρα και γιου που είναι το κεντρικό θέμα που πραγματεύεται το φιλμ. Ή το γεγονός ότι ο ήρωας περιβάλλεται από την άγρια φύση ή τα θέματα της περιουσίας και της γης, της αντιπαλότητας και της βίας. Η ταινία στην πραγματικότητα θέλει να ανατρέψει το είδος.

Τι σημαίνει για σένα η σχέση πατέρα – γιου;

Αρχετυπικά η σχέση αυτή έχει σύγκρουση. Οι περισσότερες σχέσεις τέτοιου είδους το βιώνουν

αυτό. Αρχικά είναι συγκρουσιακή, αλλά στην πορεία αλλάζει και κάποια στιγμή ο γιος γίνεται ο πατέρας και ο πατέρας μετατρέπεται σε γιο όταν εκείνος γεράσει και πλέον η φροντίδα του βρίσκεται στα χέρια του γιου του. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα, αλλά το κυριότερο, το οποίο προσπαθήσαμε να δείξουμε στο φιλμ, είναι η κατανόηση.

Ποια ήταν η αρχική ιδέα του σεναρίου;

«Οι καουμπόηδες υποχρέωναν τους σκλάβους να κάνουν εξορύξεις ασημιού. Ετσι δημιουργήθηκε η νέα οικονομική τάξη πραγμάτων»

Εκείνη του ανθρώπου ερημίτη που ζει στην καρδιά ενός δάσους. Εχω έρθει σε επαφή με τέτοιες περιπτώσεις και έχω γνωρίσει τέτοιους ανθρώπους. Και επειδή με ενδιαφέρει πολύ η σχέση ενός ανθρώπου με το περιβάλλον, το ξεκίνημα της ιστορίας ήταν αυτό ακριβώς. Η προσθήκη της σχέσης πατέρα – γιου ακολούθησε.

Η ιστορία θυμίζει κάπως τις Σκουριές Χαλκιδικής.

Η έρευνά μου έχει ξεκινήσει με πολλά ανάλογα περιστατικά και δεν περιορίστηκε στις Σκουριές.

Επεκτάθηκε και σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο όπου συμβαίνουν παρόμοια περιστατικά. Δηλαδή ένας οικονομικός κολοσσός που αγοράζει φτηνά διχάζει μια τοπική κοινωνία. Με το πρόσχημα ότι προσφέρει δουλειές χωρίζει τους ντόπιους, αν και σε πολλές περιπτώσεις –όπως στη δική μας– προϋπάρχει ο διχασμός. Η κοινωνία είναι ήδη διχασμένη και σε αυτό πατούν οι εταιρείες για να βγάλουν κέρδος. Και όλα αυτά γίνονται στο όνομα της ανάπτυξης.

Ο διχασμός στην Ελλάδα ιστορικά από πού ξεκινά;

Κυρίως από τον Εμφύλιο. Ειδικά σε μέρη όπως η βόρεια Ελλάδα, όπου γυρίστηκε το φιλμ, έγιναν φοβερά πράγματα. Αν θέλουμε βέβαια να πάμε ακόμη πιο βαθιά στην ιστορία με τις εξορύξεις, θα δούμε ότι η λέξη «εκμετάλλευση» μετέπειτα απέκτησε αρνητική σημασία. Αρχικά σήμαινε «βγάζω το μέταλλο»· στην πορεία συνδέθηκε με τη γέννηση του καπιταλισμού. Αρα η πρωταρχική εκμετάλλευση είναι άρρηκτα δεμένη με το γουέστερν. Οι καουμπόηδες υποχρέωναν τους σκλάβους να κάνουν εξορύξεις ασημιού ή άλλων πολύτιμων πετρωμάτων. Ουσιαστικά έτσι δημιουργήθηκε η νέα οικονομική τάξη πραγμάτων. Με την καταδυνάστευση των αυτόχθονων από τους δυτικούς δημιουργήθηκε μια νέα οικονομία και ένα νέο σύστημα.

Τα πράγματα όμως αντί να βελτιώνονται, μάλλον χειροτερεύουν.

Θεωρητικά μιλώντας, όχι. Η δουλεία έχει καταργηθεί, αλλά μόνο στα χαρτιά. Οι σκλάβοι πλέον έχουν γίνει εθελοντές. Είναι δύσκολο ωστόσο να κάνουμε αυτήν τη διττή ανάλυση στην ταινία, η οποία έχει πολλά και διαφορετικά points of view.

Οι ήρωές σου δικαιώνονται για τις επιλογές τους;

Ολοι οι ήρωες του φιλμ έχουν το

δίκιο τους. Στην αρχαία τραγωδία το συναντάμε διαρκώς αυτό. Ολοι έχουν κατά κάποιον τρόπο δίκιο και όλοι είναι παγιδευμένοι σε έναν φαύλο κύκλο.

Πάντως η ταινία δεν είναι βαρύ δράμα καθώς διαθέτει λυτρωτικό χιούμορ, όπως στη σκηνή με το τραγούδι του Ασιμου.

Ναι, αυτή η ατάκα («γεια σου, Ασιμε διάσημε») ανήκει στον ίδιο τον Ιατρόπουλο, που τη λέει στο φιλμ καθώς ακούγεται το τραγούδι «Να ’ρθω να σε βρω». Είναι όπως το λες. Η ταινία πραγματεύεται ένα δράμα αλλά σε καμία περίπτωση δεν μας ενδιέφερε να γίνει βαρύ. Για πολλούς λόγους. Καταρχάς προσωπικούς, επειδή θεωρώ ότι το χιούμορ κολλάει παντού. Είναι μες στην πραγματικότητα – η πραγματικότητα είναι κωμωδία και τραγωδία μαζί. Επίσης η κωμωδία απαιτεί μια απόσταση από το δράμα. Κάτι που είναι σημαντικό καθώς κρατάει μια ισορροπία. Είναι και λίγο βαλκανικό αυτό το πράγμα – εμείς στο δράμα μας θα γελάσουμε, θα κάνουμε χαβαλέ, θα γλεντήσουμε μέχρι το πρωί και θα κοιμηθούμε στα πατώματα. Είναι ένα μέρος της ελληνικής πραγματικότητας που θέλαμε να το αποδώσουμε στην ταινία.

Η ταινία βγαίνει επιτέλους στις αίθουσες αλλά η επίσημη πρεμιέρα της έγινε στο περσινό Φεστιβάλ Βερολίνου πριν από την πανδημία. Τι θυμάσαι από εκείνη την ημέρα;

Ηταν μεγάλη η ικανοποίηση όταν διαπιστώσαμε ότι η ταινία λειτούργησε κάπως με το κοινό, το οποίο αφουγκραζόταν τις σιωπές της ενώ γελούσε στις κωμικές στιγμές της. Ο κόσμος ανταποκρίθηκε πολύ θετικά στο φιλμ και φάνηκε στα Q&A που ακολούθησαν ότι άγγιξε και τις δύο γενιές. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι ήρθε ένας πατέρας με το παιδί του και τσακώθηκαν μπροστά μου για κάποια σημεία του φιλμ.

Docville

el-gr

2021-06-19T07:00:00.0000000Z

2021-06-19T07:00:00.0000000Z

https://epaper.documentonews.gr/article/282449941979880

Documento Media