Documento Media

Εδιναν άδειες σε χρυσοτόκες μονάδες με το έτσι θέλω

Κατάθεση-φωτιά μέλους της εθνικής επιτροπής που αποκαλύπτει πλήθος παρατυπιών προς όφελος κυκλωμάτων

Ηαντίληψη που πιθανώς κυριαρχεί –όπως φαίνεται από το σκοταδιστικό συνέδριο που ματαιώθηκε– σε μερίδα του πολιτικού αλλά και του ιατρικού κόσμου, σύμφωνα με την οποία η γυναίκα δεν μπορεί να είναι τίποτε περισσότερο από μια μηχανή αναπαραγωγής, φαίνεται ότι βρίσκει εφαρμογή σε ορισμένες από τις κλινικές τεχνητής γονιμοποίησης στην Ελλάδα, κάποιες από τις οποίες μάλιστα –σύμφωνα με ένορκη κατάθεση που αποκαλύπτει το Documento–, αν και διεθνούς προβολής, λειτουργούσαν χωρίς άδεια!

Οπως έχει αποκαλυφθεί κατά το πρόσφατο παρελθόν τόσο από το Documento όσο και από το περιοδικό HotDoc, στη χώρα μας γυναίκες εμφανίζονται να πωλούν ωάρια ώστε ζευγάρια τα οποία αδυνατούν να τεκνοποιήσουν με τον παραδοσιακό τρόπο να φέρνουν στον κόσμο παιδιά. Ετσι, εκατοντάδες απελπισμένες γυναίκες, μετανάστριες, σεξεργάτριες κ.ά. προσφέρουν τα ωάριά τους με κίνδυνο ακόμη και για την υγεία τους προκειμένου να πάρουν ένα ποσό που μπορεί να φτάνει τα 1.000 ευρώ. Το ελαστικό νομικό πλαίσιο και βέβαια οι ελλιπείς έλεγχοι επιτρέπουν με έναν παράδοξο τρόπο στις γυναίκες να διαθέτουν τα ωάριά τους χωρίς καν να προβλέπεται ο κίνδυνος να γεννηθούν παιδιά με συγγενική μεταξύ τους σχέση, τα οποία μπορεί τα επόμενα χρόνια να ερωτευτούν και να κάνουν δικά τους παιδιά, με ό,τι κινδύνους αυτό συνεπάγεται.

Ποιος λοιπόν ελέγχει τη διαδικασία; Πώς διασφαλίζεται ότι ένας γιατρός χρησιμοποιεί τα ωάρια της γυναίκας που πρόκειται να τεκνοποιήσει ή εκείνα κάποιας δότριας; Οι εξωσωματικές με δανεικά ωάρια πόσο ασφαλείς είναι; Ενας νόμος του 2005 που αφορά την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή καθώς και μια ελεγκτική αρχή (Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής – ΕΑΙΥΑ) υποτίθεται ότι είναι οι εγγυήσεις πως όλα πάνε καλά. Αν ήταν έτσι βέβαια θα είχαν περιοριστεί αν όχι εξαλειφθεί και οι περιπτώσεις αγοραπωλησίας ωαρίων. Οπως επισημαίνουν πρόσωπα που ασχολούνται με το αντικείμενο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, αυτό το ελαστικό πλαίσιο που ενισχύει την παραβίαση κάθε ιατρικής ηθικής είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο η Ελλάδα, αν και πολύ μικρή πληθυσμιακά, βρίσκεται στην 5η θέση παγκοσμίως μεταξύ των χωρών που διαθέτουν αναπαραγωγικό τουρισμό. Στην πραγματικότητα στη χώρα μας όταν μια γυναίκα προσέρχεται σε μια κλινική τεχνητής γονιμοποίησης για να τεκνοποιήσει και καταφέρνει να μείνει έγκυος δεν υπάρχει κανένας που να μπορεί να ελέγξει αν το ωάριο που γονιμοποιήθηκε είναι δικό της ή κάποιας άλλης γυναίκας.

Αποκαλυπτική μαρτυρία

Eπειτα από μεγάλη αποκαλυπτική έρευνα του περιοδικού HotDoc το 2013 για δύο κυκλώματα και παράνομες δοσοληψίες με ωάρια γυναικών, η τότε ηγεσία της ΕΑΙΥΑ κατέθεσε μήνυση ισχυριζόμενη ότι όσα καταγράφονταν στο ρεπορτάζ ήταν ψευδή. Ασφαλώς η μήνυση αρχει

οθετήθηκε, αφού κάθε στοιχείο της έρευνας επιβεβαιώθηκε πλήρως. Παράλληλα λόγω των νομικών ενεργειών της ΕΑΙΥΑ η δημοσιογραφική ομάδα του HotDoc απέκτησε νομίμως πρόσβαση στα στοιχεία της δικογραφίας. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται και κατάθεση πρώην μέλους της αρχής, ο οποίος αναφέρεται σε παρατυπίες ως προς τη λειτουργία της ΕΑΙΥΑ, ενώ εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις για την ορθότητα της διαδικασίας που ακολουθείται στις συνεδριάσεις της και για τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι έλεγχοι στις μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Στην ένορκη εξέτασή του το μέλος της αρχής Εμμανουήλ Λασκαρίδης αναφέρεται σε παρατυπίες ως προς τη λειτουργία της ΕΑΙΥΑ, εκφράζοντας παράλληλα επιφυλάξεις –για αρκετές περιπτώσεις– και ως προς τον τρόπο διενέργειας των επιτόπιων ελέγχων στις μονάδες. Στην κατάθεσή του ο Εμμ. Λασκαρίδης περιγράφει καταρχάς ότι το αντικείμενο της αρχής ήταν ο έλεγχος και η αδειοδότηση των μονάδων ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και των τραπεζών κρυοσυντήρησης. Εξηγεί παράλληλα και τη διαδικασία του ελέγχου των μονάδων αφού, όπως καταθέτει, «ο πρόεδρος διορίζει τρία άτομα της αρχής για τον έλεγχο του φακέλου αδειοδότησης και τη διενέργεια επιτόπιας αυτοψίας της μονάδας ή της τράπεζας. Ο πρόεδρος μπορεί να διορίσει όποια άτομα επιλέξει χωρίς να υπόκειται σε έλεγχο η επιλογή του».

Σοβαρά ερωτήματα όμως προκαλούνται από όσα καταγγέλλονται στην κατάθεση Λασκαρίδη: «Εχει συμβεί σε τουλάχιστον μια

μονάδα που είχα πραγματοποιήσει τον έλεγχο του φακέλου να αντικατασταθώ από άλλο άτομο προκειμένου να διενεργηθεί ο επιτόπιος έλεγχος από άλλο μέλος χωρίς καν να ενημερωθώ». Μάλιστα, ο Εμμ. Λασκαρίδης επισημαίνει ότι «εγώ έχω κάνει αρνητική εισήγηση καθώς και η Σοφία Καλανταρίδου (σ.σ. πρώην πρόεδρος της ΕΑΙΥΑ) για τη μονάδα του κ. (σ.σ.: κατονομάζει μονάδα και γιατρό) για τον οποίο (σ.σ.: γιατρό) εκκρεμεί ποινική διαδικασία για αδικήματα που υπάγονται στο ρυθμιστικό πλαίσιο του ν. 3305/2005».

Σύμφωνα με την πολύ σοβαρή αυτή καταγγελία Λασκαρίδη, καθώς δόθηκε ενόρκως, στην επίμαχη μονάδα για την οποία ο ίδιος αλλά και η Σοφία Καλανταρίδου είχαν κάνει αρνητική εισήγηση προτάθηκε από την τρίτη εισηγήτρια μειοψηφικά να δοθεί άδεια λειτουργίας και μάλιστα χωρίς χρονικό όριο: «Το θέμα με τη μονάδα του (σ.σ.: γιατρού) ήρθε στην ημερήσια διάταξη τουλάχιστον πέντε συνεδριάσεων, μέχρις ότου τελικά η τρίτη εισηγήτρια της τριμελούς επιτροπής άλλαξε γνώμη και πρότεινε μειοψηφικά να δοθεί η άδεια λειτουργίας χωρίς χρονικό όριο». Εντύπωση προκαλεί επίσης ότι, σύμφωνα με τον ίδιο, «υπάρχουν μεγάλες μονάδες με τεράστιο όγκο εργασιών και διεθνή προβολή που μέχρι σήμερα (σ.σ.: Νοέμβριος 2017) δεν έχουν αδειοδοτηθεί».

Αναφερόμενος και σε παρατυπίες ως προς τη λειτουργία της αρχής, ο Εμμ. Λασκαρίδης έχει καταθέσει ότι έχει υποβάλει ενώπιον της ΕΑΙΥΑ περισσότερα από τέσσερα έγγραφα με σχετικά αιτήματα

δικαιολόγησης των πράξεων και αποφάσεων της ηγεσίας της αρχής, στα οποία, σύμφωνα με την κατάθεσή του, δεν έχει λάβει καμία απάντηση. Σε ένα από αυτά ζητούσε να προστεθούν στα πρακτικά συνεδρίασης –είχε ήδη πραγματοποιηθεί– αναφορές του ίδιου οι οποίες δεν είχαν καταγραφεί.

Ωάρια και δοσοληψίες

Σχετικά με τη διαδικασία που ακολουθούν τα κυκλώματα, τον Νοέμβριο του 2019 το Documento έφερε στο φως μια συγκλονιστική υπόθεση: η αστυνομία είχε καταφέρει να εξαρθρώσει ένα κύκλωμα γιατρών, δικηγόρων και μεσαζόντων που εκμεταλλεύονταν φτωχές γυναίκες από τα Βαλκάνια και την πρώην Σοβιετική Ενωση. Τα θύματα του κυκλώματος ελλείψει χρημάτων πωλούσαν για μερικές εκατοντάδες ευρώ τα ωάριά τους σε ιδιωτικές κλινικές στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με πληροφορίες, η υπόθεση βρίσκεται ακόμη στο στάδιο των ανακρίσεων, τα στοιχεία ωστόσο που έχουν συγκεντρώσει οι αρχές είναι αποκαλυπτικά. Οπως προκύπτει από τη δικογραφία, γυναίκες εμφανίζονταν ως εθελόντριες και κατόπιν συνεννόησης με κλινικές πωλούσαν αντί αμοιβής τα ωάριά τους. Το φαινόμενο δεν ήταν βέβαια πρωτοφανές.

Οπως προαναφέρθηκε, το 2013 το περιοδικό HotDoc είχε φέρει στο φως δύο ακόμη τέτοιες υποθέσεις οι οποίες διερευνούνταν από τις αρμόδιες αστυνομικές και δικαστικές αρχές. Συγκεκριμένα, έρευνα είχε οδηγήσει σε γιατρούς αγοραστές ωαρίων και λαθραίων φαρμάκων. Κατά την ανάκριση η γραμματέας των γιατρών είχε καταθέσει ότι η ίδια παραλάμβανε τα φάρμακα που το κύκλωμα εισήγαγε από την Τουρκία, αλλά κυρίως πως «στην κλινική προσέρχονταν συστηματικά γυναίκες οι οποίες ως αντάλλαγμα για τη λήψη των ωαρίων τους λάμβαναν από τον γιατρό το χρηματικό ποσό των χιλίων ευρώ». «Με το εν λόγω αντίτιμο ο γιατρός εκμεταλλευόταν τη δεινή οικονομική θέση των γυναικών, αποσπώντας τη συναίνεσή τους για τη λήψη ωαρίων» είχε σημειώσει η ίδια.

Μια από τις γυναίκες-θύματα του κυκλώματος είχε παραδεχτεί στις αρχές πως πρακτικά λειτουργούσε ως αναπαραγωγική μηχανή έναντι αντιτίμου 1.000 ευρώ με τα οποία μεγάλωνε τον τότε πέντε ετών γιο της. Η Ευγενία, όπως είναι τ’ όνομά της, για δύο χρόνια κάθε δύο μήνες έκανε επί δώδεκα ημέρες ενέσεις για να γίνει αποδοτική στην ωορρηξία της. Στη συνέχεια ο γιατρός «γκουρού» της εξωσωματικής αποσπούσε από την ίδια τα ωάρια για να τα διαθέσει σε άλλες υποψήφιες μητέρες. Μιλώντας την εποχή εκείνη στο HotDoc η νεαρή γυναίκα, αν και είχε πλήρη επίγνωση των προβλημάτων που θα μπορούσαν να της προκαλέσουν τα φάρμακα, είχε πει ότι δεν θα μπορούσε να κατηγορήσει τον γιατρό γιατί χάρη σ’ εκείνον δεν πεινούσε το παιδί της.

Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που η αστυνομία βρισκόταν μπροστά σε περιστατικό εμπορίας ωαρίων. Το 2011 άλλη έρευνα είχε αποκαλύψει ότι γνωστός γυναικολόγος των βορείων προαστίων έπαιρνε ωάρια από σεξεργάτριες. Μια εξ αυτών είχε αποκαλύψει στο HotDoc

ότι την ανάγκαζαν να κάνει πιάτσα για 30 ευρώ, πριν μια γνωστή της τη συστήσει στον γνωστό γυναικολόγο. «Ημουν στην Αθήνα και με ανάγκαζαν να κάνω πιάτσα για 30 ευρώ. Εβγαινα στον δρόμο κοντά στην Ομόνοια και μετά τη δουλειά με κλείδωναν σπίτι. Επειτα από καιρό μια γυναίκα που δούλευε γι’ αυτούς, η Αντζελα, με πήγε σε κλινική και με έβαλαν να κάνω εξετάσεις και να υπογράψω κάτι χαρτιά. Μου έδωσαν να κάνω κάτι ενέσεις για δέκα ημέρες. Μετά η Αντζελα με ξαναπήγε στον γιατρό και μου έκαναν αφαίρεση ωαρίων. Ο γιατρός έδωσε 1.000 ευρώ και όταν μπήκα στο αυτοκίνητο για να επιστρέψω στο σπίτι μού τα πήραν και μου άφησαν τα 100. Αυτό έγινε πολλές φορές» είχε παραδεχτεί.

Ανεπάρκεια νόμων

Το γεγονός ότι στην Ελλάδα τέτοια φαινόμενα κάθε άλλο παρά σπάνια είναι οφείλεται εκτός του ανεπαρκούς νομικού πλαισίου και στους ανεπαρκείς ελέγχους. Ενας γιατρός, για παράδειγμα, μπορεί σχεδόν ανεξέλεγκτος να τοποθετήσει σε μια γυναίκα ξένο γονιμοποιημένο ωάριο λέγοντας ότι είναι δικό της, μπορεί να μην καταστρέψει ωάρια που περισσεύουν από κάποια γυναίκα που κάνει εξωσωματική με δικά της ωάρια ή μπορεί να εμφυτεύσει επικίνδυνα γονιμοποιημένα ωάρια.

Κανένας από τους άμεσα εμπλεκόμενους, δότες ή λήπτες, δεν θα ασχοληθεί με μια διαδικασία από την οποία κερδίζει. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που οι κατηγορούμενοι γι’ αυτές τις υποθέσεις γιατροί συνήθως αθωώνονται. Αλλοτε

εκμεταλλευόμενοι ένα παραθυράκι του νόμου που απαγορεύει μεν την καταβολή οποιουδήποτε ποσού για την αγορά ωαρίων, αλλά επιτρέπει την αποζημίωση της δότριας για άλλους λόγους, όπως για παράδειγμα για «οδοιπορικά», και άλλοτε επειδή οι γυναίκες-θύματα, οι οποίες έχουν πληρωθεί για τις υπηρεσίες τους, σπανίως καταθέτουν στις αρμόδιες αρχές σε βάρος τους.

Το βασικό κενό στο νομοθετικό πλαίσιο που πρακτικά επιτρέπει τη μη νόμιμη αγοραπωλησία ωαρίων αφορά το αντάλλαγμα προς τη δότρια. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την παράγραφο 8 του ν. 3305/2005, ο οποίος ισχύει μέχρι σήμερα, «απαγορεύεται η διάθεση γονιμοποιημένων ωαρίων με οποιοδήποτε αντάλλαγμα». Ωστόσο, στην παράγραφο 5 του ίδιου άρθρου επισημαίνεται ότι «δεν συνιστά αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών που είναι απαραίτητες για τη λήψη και την αυτοσυντήρηση των ωαρίων. Στις παραπάνω δαπάνες περιλαμβάνονται οι ιατρικές, εργαστηριακές και νοσηλευτικές δαπάνες πριν, κατά και μετά τη λήψη, τα έξοδα της μετακίνησης και διαμονής της δότριας, κάθε θετική ζημία της εξαιτίας αποχής από την εργασία, καθώς και οι αμοιβές για εξαρτημένη εργασία που η υποψήφια δότρια στερήθηκε εξαιτίας της απουσίας της για την προετοιμασία και πραγματοποίηση της λήψης των ωαρίων». Η αποσαφήνιση αυτή του νόμου για τον όρο «αντάλλαγμα» αποτελεί ουσιαστικά την κερκόπορτα μέσω της οποίας επιτήδειοι μετατρέπουν τη δωρεά ωαρίων σε χονδρεμπόριο, αποκομίζοντας τεράστια οικονομικά οφέλη.

Στη χώρα μας, όταν μια γυναίκα προσέρχεται σε μια κλινική τεχνητής γονιμοποίησης και καταφέρνει να μείνει έγκυος, δεν υπάρχει κανένας που να μπορεί να ελέγξει αν το ωάριο που γονιμοποιήθηκε είναι δικό της ή κάποιας άλλης

Doc Αποκάλυψησοκ

el-gr

2021-06-19T07:00:00.0000000Z

2021-06-19T07:00:00.0000000Z

https://epaper.documentonews.gr/article/281767042179816

Documento Media