Documento Media

Οι πόλεμοι του Βοναπάρτη και η στρατηγική του

Του Κωνσταντίνου Βενάκη

Του Κωνσταντίνου Βενάκη Πολιτικού επιστήμονα

ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΤΟΜΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ

Πριν από τη Γαλλική Επανάσταση οι στρατοί του παλαιού καθεστώτος ήταν επαγγελματικοί και καθεστωτικοί. Η εκπαίδευση των στρατιωτών ήταν εξαιρετική και συνάμα ιδιαίτερα δαπανηρή (Μαργαρίτης, 2015: 155). Το κόστος αυτό αποτελούσε αποτρεπτικό παράγοντα για την πολεμική δαπάνη σε έμψυχο υλικό, διότι ένας ακριβός στρατός δεν μπορεί να τεθεί σε διακινδύνευση σε μια μάχη που είναι αμφίρροπη. Eτσι, «επιδιωκόταν η αναζήτηση αποτελέσματος με μικρές απώλειες» όπως σημειώνει ο Μαργαρίτης (2015: 157).

Η Γαλλική Επανάσταση πέρα από πολιτική και ιδεολογική τομή συνέβαλε και σε μια νέα επανάσταση περί των στρατιωτικών. Το μεγαλύτερο πολιτικό πρόβλημα της νέας εξουσίας ήταν το στρατιωτικό, αφού καλούνταν να αντιμετωπίσει εξωτερικούς εχθρούς που εισέβαλλαν από όλα τα μέτωπα. Η ανάδειξη του έθνους υπήρξε καθοριστική (Μαργαρίτης, 2015: 162) για την πορεία των εξελίξεων και την ανατροπή του ισχύοντος στρατιωτικού συσχετισμού δύναμης. Η μέθοδος με την οποία λύθηκε το στρατιωτικό πρόβλημα ήταν η γενική επιστράτευση (levée en masse). Με άλλα λόγια, η συγκρότηση του ένοπλου έθνους. Η επιστράτευση πραγματοποιούνταν από την ηλικία των 19 και ο απόλυτος αριθμός των στρατευμένων αυξήθηκε θεαματικά. Από περίπου 60.000 άντρες στις αρχές του αιώνα σε 800.000 το 1798 (Van Creveld 2011: 18).

Από τους μισθωτούς του πολέμου στους μαχητές της πατρίδας

Η επιλογή αυτή υπήρξε επαναστατική για τη σύγχρονη στρατιωτική ιστορία και πολιτική (Μαργαρίτης, 2015: 164). Επί της ουσίας μετασχηματίστηκε η δομή του στρατού, αφού οι νέοι στρατιώτες δεν ήταν επαγγελματίες μισθωτοί του πολέμου αλλά μαχητές της πατρίδας. Επιπλέον, οι ανεκπαίδευτοι στρατιώτες ήταν άφθονοι αφού δεν κόστιζαν, άρα και αναλώσιμοι. Ο Μαργαρίτης σημειώνει: «αυτό στη στρατιωτική τέχνη σήμαινε πολλαπλασιασμό των αποδεκτών απωλειών». Οι τακτικές και η τεχνολογία δεν έμειναν ανεπηρέαστες από τις νέες εξελίξεις. Το γαλλικό πεζικό κινούνταν πλέον σε φάλαγγες, χρησιμοποιούσε ξιφολόγχη και ήταν πιο επιθετικό (Μαργαρίτης, 2015: 166-7). Σε αυτό το νέο πλαίσιο νέοι αξιωματικοί είδαν την καριέρα τους να εκτοξεύεται, διότι οι αξιωματικοί του παλαιού καθεστώτος είτε είχαν εκτελεστεί από την επανάσταση είτε είχαν απομακρυνθεί. Ο Ναπολέων Βοναπάρτης ήταν 26 χρόνων όταν ανέλαβε τον πρώτο σημαίνοντα ρόλο της καριέρας του. Τότε υπηρετούσε ως αξιωματικός του πυροβολικού και πρότεινε την ευρεία χρήση του συγκεκριμένου όπλου ώστε να προετοιμάζεται με βέλτιστο τρόπο η έφοδος του πεζικού και ταυτόχρονα να προστατεύεται από τη φθορά (Μαργαρίτης, 2015: 169-170). Ο Ναπολέων αρεσκόταν να αυτοαποκαλείται «παιδί της επανάστασης» (Rothenberg 1999: 32) διότι εξαιτίας της νέας εξουσίας μπόρεσε να ανελιχθεί στην ιεραρχία και να αναδείξει τα ταλέντα του.

Η προσωπικότητα του Βοναπάρτη δέσποζε κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων που διήρκεσαν από το 1803 έως το 1815, εξού και η ονοματοδοσία. Οι πόλεμοι αυτοί δεν υπήρξαν προσωποπαγείς ή αμιγώς επεκτατικοί αλλά στόχευαν να επιβάλουν κανόνες «που είχε θεσπίσει μια νέα κοινωνική τάξη –η αστική– σε ολόκληρη την Ευρώπη» (Μαργαρίτης, 2015: 172). Ο Ναπολέων συμπαρέσυρε

τους αντιπάλους του να υιοθετήσουν τον δικό του τρόπο πολέμου ώστε να τον αντιμετωπίσουν, αναγκάζοντας τα παλαιά καθεστώτα της Ευρώπης να εκσυγχρονίσουν την κρατική μηχανή τους (Rothenberg 1999: 16). Οι στρατοί που αναπτύχθηκαν την περίοδο εκείνη ήταν μεγάλοι σε μέγεθος και με αυξημένες ανάγκες εφοδιασμού.

Η διοίκηση και ο έλεγχος τέτοιων μεγεθών αποτελούσαν επίπονο εγχείρημα. Ετσι, ο ενιαίος στρατός υποδιαιρέθηκε σε σώματα και μονάδες ικανές να διεξάγουν στρατιωτικές επιχειρήσεις. Ο στρατός χωρίστηκε σε τρία σώματα, το πεζικό, το ιππικό και το πυροβολικό (Van Creveld 2011: 20). Με αυτήν τη μέθοδο γεννήθηκε και η βασική στρατιωτική μονάδα του σύγχρονου πολέμου, η μεραρχία (Μαργαρίτης, 2015: 174). Ο σχεδιασμός απαιτούσε προσοχή στη λεπτομέρεια, οπότε συγκροτήθηκαν τα επιτελεία και οι μηχανισμοί τους που εργάζονταν πάνω σε χάρτες, μακριά από τη φωτιά της μάχης (Μαργαρίτης, 2015: 175-176). Αν και τα μεγέθη ήταν εντυπωσιακά, οι στρατιές του Ναπολέοντα κινούνταν με μεγάλη ταχύτητα και αποφασιστικότητα (Rothenberg 1999: 16). Τα μεγέθη αυτά ανάγκασαν τα επιτελεία να αναπτύσσουν τους στρατούς σε μεγάλα μέτωπα ώστε να επιτυγχάνεται ο ανεφοδιασμός τους. Κατά συνέπεια, νέοι τρόποι επικοινωνίας έπρεπε να εφευρεθούν ώστε ο διοικητής να είναι ενήμερος για τις κινήσεις των υφισταμένων του. Τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν ακουστικά και οπτικά, όπως οι σάλπιγγες, τα τύμπανα και οι σημαίες ή οι αγγελιοφόροι.

Η πρώτη φάση των ναπολεόντειων εκστρατειών

Στις 5 Οκτωβρίου 1795 ξέσπασε μια εξέγερση (Βαντεμιέρ) που απειλούσε

Περιεχομενα

el-gr

2021-05-16T07:00:00.0000000Z

2021-05-16T07:00:00.0000000Z

https://epaper.documentonews.gr/article/283373359881033

Documento Media