Η ποινική λειτουργία έχει στον άξονα της ύπαρξής της την ποινή και o ποινικός νόμος επιτελεί και προληπτική λειτουργία: με την ειδική πρόληψη (αναφέρεται στον περιορισμό του δράστη από τη διάπραξη νέων εγκλημάτων) και τη γενική πρόληψη, με στόχο την αποτροπή από τη διάπραξη εγκλημάτων ένεκα του φόβου της ποινής και χάριν της παιδαγωγικής λειτουργίας του νόμου.

Σε εγκλήματα ιδιαίτερης σκληρότητας βρίσκουν πρόσφορο έδαφος φωνές για εξοντωτική αυστηροποίηση του πλαισίου ποινών για τους δράστες, θεωρώντας ότι τοιουτοτρόπως επιτελούνται αποτελεσματικότερα οι σκοποί της ειδικής και κυρίως της γενικής πρόληψης.

Σε ιστορική θεώρηση, εμπειρία υπάρχει ήδη από το 621 π.Χ., με τους αυστηρούς και συνάμα αναποτελεσματικούς νόμους του Δράκοντα στην αρχαία Αθήνα. Επίσης, μπορούμε να επισκοπήσουμε εγκληματολογικές θεωρίες – π.χ. θεωρία ορθολογικής επιλογής, σύμφωνα με την οποία ο δράστης προβαίνει σε ανάλυση κόστους – οφέλους προκειμένου να προβεί στο έγκλημα. Ας αναρωτηθούμε σοβαρά: σε εγκλήματα που συνήθως στρέφονται κατά προσωποπαγών έννομων αγαθών όπως η ζωή, η σωματική ακεραιότητα κ.λπ. οι δράστες στάθμισαν την ποινή και έλαβαν την απόφαση να προβούν στο έγκλημα; Τούτο μάλλον δεν φαίνεται πιθανό (σε αντίθεση λ.χ. με τα οικονομικά εγκλήματα). Από την εφαρμογή τέτοιων πολιτικών στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο (π.χ. Crime and Disorder Act - 1998, Anti-social behavior Act - 2003) τα τελευταία χρόνια έχει προκύψει αύξηση του αριθμού των εγκλείστων, άρα δεν φαίνεται να αποτρέπονται οι επίδοξοι εγκληματίες.

Κατά τον Eberhard Schmidt:

«Αν εξαιρέσουμε τις πολεμικές συγκρούσεις, τίποτε άλλο δεν προξένησε τόσες συμφορές, βάσανα και δάκρυα στην ανθρωπότητα όσο η κρατική δύναμη που εκδηλώνεται με τη μορφή της ποινικής λειτουργίας». Γι’ αυτό και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει καταλήξει ότι η ισόβια κάθειρξη δεν είναι συμβατή με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου αν δεν υπάρχει προοπτική απελευθέρωσης για τον κρατούμενο καθώς και δυνατότητα επανεξέτασης της ποινής του. Διατυπωθείσες απόψεις περί θανατικής ποινής κ.λπ. θεωρώ ότι εν έτει 2021 στην Ευρώπη είναι ανάξιες σχολιασμού. Οι αταβιστικές προτάσεις επιβολής ποινών ρίχνουν νερό στον μύλο της βαρβαρότητας. Υπάρχουν αρκετές επιλογές (έχουν διατυπωθεί σε πλείστες εγκληματολογικές θεωρίες) αναφορικά με την αναζήτηση των πολυπαραγοντικών αιτιών των εγκληματικών πράξεων. Η αυστηροποίηση των ποινών είναι μάλλον η πλέον εύκολη πρόταση, γοητευτική για τον δημόσιο διάλογο (η σκέψη της στυγνής αντεκδίκησης τέρπει το φιλοθέαμον κοινό) αλλά αλυσιτελής σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των παραγόντων εγκληματογένεσης σε μια κοινωνία που αρνείται να δει τον εαυτό της στον καθρέφτη.